izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

İləri sözü Azərbaycan dilində əsasən "irəli, önə doğru" mənasında işlənir. Bu, sadəcə bir istiqamət göstəricisindən daha çox, hərəkət və məkanın ardıcıllığını ifadə edən bir söz birləşməsidir. Yəni, "iləri" deyərkən, mövcud nöqtədən sonrakı, davam edən hissəni, məkanı və ya zamanı nəzərdə tuturuq.

Misallarda da gördüyümüz kimi, "iləri" sözü həm fiziki məkan, həm də məcazi mənada istifadə oluna bilər. N. Vəzirovun nümunəsindəki "saçı iləri sürdüm" ifadəsi, saxsı qabın fiziki olaraq önə doğru hərəkət etdirilməsini göstərir. Balaqardaşın isə "kababdan iləri" deyərkən, kababdan sonrakı, davam edən yeməyi, yəni çörək-pendiri nəzərdə tutur. Bu isə "iləri" sözünün zaman və ya ardıcıllıq kimi məcazi mənalarını da ehtiva etdiyini göstərir.

Maraqlı bir tərəfi də ondadır ki, "iləri" sözü "irəli" sözünün daha dialektal, daha qədim və ya daha ədəbi bir variantı kimi qəbul edilə bilər. "İrəli" sözü daha çox rəsmi və ümumi dil tərzinə uyğun gəlsə də, "iləri" sözü daha canlı, daha danışıq dilinə yaxın bir ifadədir və bədii ədəbiyyatda əsərin atmosferini və dilini daha yaxşı ifadə etmək üçün istifadə oluna bilər.

Qısacası, "iləri" sözü sadə bir istiqamət göstəricisi deyil, həm də ardıcıllıq, davamlılıq və məkanın ardıcıl quruluşunu ifadə edən zəngin mənalı bir söz birləşməsidir və onun istifadəsi əsərin üslubuna və məzmununa müəyyən bir rəng qatır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz