İnsaf, ərəb mənşəli bir söz olub (إنصاف), ədalət, vicdan, haqq-ədalət hissi və bu hissə uyğun davranışı ifadə edir. Sadəcə öz hərəkətlərinin məsuliyyətini qəbul etməkdən daha geniş bir məfhumdur. İnsaflı insan yalnız öz əməllərinin fəsadlarını düşünmür, həm də ətrafındakıların haqlarını qoruyur, onlara qarşı ədalətli davranır.
İnsaf, daxili bir səs, vicdanın səsidir. Bu səs insanı haqsızlığa, ədalətsizliyə qarşı çıxmağa, zəiflərin haqlarını müdafiə etməyə çağırır. İnsaflı olmaq, qərarlar qəbul edərkən şəxsi maraqları deyil, ədaləti önə çəkmək deməkdir. Bu, yalnız hüquqi məsələlərlə məhdudlaşmır; gündəlik həyatımızın bütün sahələrində ədalətli və vicdanlı olmağı tələb edir.
İnsaf anlayışı fərqli mədəniyyətlərdə müxtəlif şəkildə təfsir olunsa da, əsas mahiyyəti hər yerdə eyni qalır: haqqı tapmaq, ədaləti bərqərar etmək, haqsızlığa qarşı çıxmaq. İnsaflı bir cəmiyyət, hər fərdin haqqının qorunduğu, ədalətin hökm sürdüyü bir cəmiyyətdir. Bu, sadəcə qanunlarla deyil, hər bir fərdin daxili ədalət hissi ilə mümkün olur.
Tarix boyu ədalət mübarizələri, insan haqları uğrunda mübarizələr, əslində insaf hissinin təzahürüdür. İnsaf, insanlıq tarixinin bütün dövrlərində olduğu kimi, gələcəkdə də ədalətli bir dünya qurmaq üçün vacib bir dəyər olaraq qalacaqdır. Çünki insaf, sadəcə bir duyğu deyil, insanlığın əsasını təşkil edən bir prinsipidir.