İstehza (ər. إستهزاء - istehzā’) – əsasında məzə, lağ, ələ salma, rişxənd və ya acıq-acığına əyləncə olan bir ifadə və ya hərəkətdir. Sadəcə ələ salmaqdan daha çox, istehza hədəfə bəzən gizli, bəzən açıq nifrət və ya hörmətsizlik hissləri ilə yanaşı, üstünlük hissini də əks etdirə bilir. Bu, nəzakətsiz, hətta təhqir kimi qəbul edilə biləcək bir davranış formasıdır.
İstehza, məqsədindən asılı olaraq müxtəlif üsullarla ortaya çıxa bilər. Bu, satirik bir yazı, kəskin bir zarafat, qəsdən sərt bir ifadə və ya hətta jestlər ilə ifadə oluna bilər. Məsələn, birinin bacarıqsızlığını açıq-aşkar ələ salmaq açıq istehza nümunəsidir. Ancaq birinin zəifliyini vurğulayan, amma zahirən mehriban bir tonda söylənilən bir söz də istehzalı məna daşıya bilər. Belə ki, bu halda istehza daha çox gizli, mənalı bir tənqidi əks etdirir.
Ədəbiyyatda istehza, müəllifin fikirlərini və ya mövqeyini daha incə və təsirli şəkildə ifadə etmək üçün güclü bir vasitədir. İroniya və sarkazm kimi ədəbi üsulların bir hissəsi kimi istehza, əsərin əsas ideyasını vurğulamaq, oxucunun düşüncələrini stimullaşdırmaq və ya mövzunu daha maraqlı etmək üçün istifadə olunur. Misal olaraq, bir mətnin son cümləsindəki "qürurdan çox incə bir istehza duyulurdu" ifadəsi, əslində, qürur hissini gizlədən məsxərə və ya acıq-acığına əyləncəni ifadə edir.
Qısacası, istehza yalnız sadə ələ salma deyil, daha mürəkkəb, çoxşaxəli və kontekstdən asılı olaraq müxtəlif mənalar kəsb edən bir anlayışdır. O, həm kəskin tənqid, həm də yumşaq əyləncə formasını özündə birləşdirə bilir.