İstəmə sözü "istəmək" felindən törəmiş bir isimdir. Lüğətlərdə sadəcə "istəmək" felinin isim formasından bəhs edilməsinə baxmayaraq, İstəmə, yalnız bir istəyin ifadəsi deyil, daha çox bir əzm, bir qərar, hətta bir inad və ya müqavimət hissinin də ifadəsidir. Bu hissin arxasında bir hədəf, bir məqsəd yatır və şəxs bu məqsədə çatmaq üçün öz istəyini səylə müdafiə edir.
İstəmə, sadə bir arzu olaraq deyil, daha çox bir əzmkarlığın, bir qərarlılığın nəticəsi kimi başa düşülməlidir. Bəzən zəif və qeyri-müəyyən bir istəkdən fərqli olaraq, möhkəm, inadkar və dəyişməz bir xarakter daşıyır. Bu xüsusiyyəti ilə "arzuluq", "tələb" və ya "xəyal" kimi sözlərdən fərqlənir. Belə ki, "arzuluq" daha çox keçici və asanlıqla dəyişən bir hissi, "tələb" isə bir başqasından asılı olan bir istəyi ifadə edir. "Xəyal" isə daha çox gerçəkləşmə ehtimalı az olan bir istəyi bildirir.
İstəmənin kontekstə görə mənası müxtəlif çalarlar əldə edə bilər. Məsələn, "Onun bu işdə istəməsi hər kəsi heyrətləndirdi" cümləsində istəmə, böyük bir əzmkarlıq və qərarlılığı ifadə edir. "Uşağın istəməsi qarşısında valideynlər aciz qaldılar" cümləsində isə istəmə, uşağın inadı və müqaviməti mənasını verir. Ona görə də, "istəmə" sözünün mənasını dəqiq müəyyənləşdirmək üçün hər zaman cümldəki yerini və kontekstini nəzərə almaq lazımdır.
Nəticədə, "istəmə" sadəcə bir "istəmək" felinin isim forması olaraq deyil, daha çox bir hissin, bir qərarın, bir əzmin və ya hətta inadın ifadəsi kimi təhlil edilməlidir. Onun mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilsə də, əsasında möhkəm bir istək, bir məqsədə çatmaq üçün sərf edilən səy yatır.