İzahedilməz sifət olaraq, izah edilə bilməyən, anlaşılmaz, sirrli, açıqlanmayan və ya həll olunmayan mənalarını əhatə edir. Bu söz, bir hadisənin, hərəkətin, vəziyyətin və ya hissin arxasındakı səbəb və ya məntiqi əlaqənin aşkar edilməməsini ifadə edir. Sadəcə olaraq, “nəyə görə” sualına cavab tapılmayan şeylər üçün istifadə olunur.
İzahedilməz hadisələr ətrafımızda tez-tez rast gəlinir. Məsələn, bəzi təbii hadisələr, elmin indiki inkişaf səviyyəsində tam olaraq izah edilə bilməz. Bu, onların səbəblərinin bilinməməsi mənasına gəlmir, sadəcə olaraq hal-hazırda mövcud biliklərimizlə onlara tam bir izah gətirmək mümkün deyildir. Elmi inkişafla yanaşı, əvvəllər izahedilməz olan bir çox hadisə artıq elmi əsaslarla izah edilə bilir.
İzahedilməz sözü, həmçinin əqli və ya mənəvi sahədə də istifadə oluna bilər. Məsələn, bir insanın qəfil dəyişən əhvali-ruhiyyəsi, güclü və izahedilməz bir hiss kimi təsvir edilə bilər. Bu halda, hissin yaranma səbəbi aydın olmasa da, onun mövcudluğu inkar edilə bilməz. Belə hallarda, psixologiya və ya digər sahələrin mütəxəssisləri izahedilməz görünən bu halları anlamağa çalışırlar.
Qısacası, "izahedilməz" sözü bir sirri, bir müəmmmanı, bir qaranlığı ifadə edir. Ancaq bu qaranlıq müvəqqəti ola bilər; elmin inkişafı ilə bir çox "izahedilməz" hadisənin sirri açıla bilər. Bu səbəbdən, "izahedilməz" sözü həm təəccübü, həm də araşdırma ehtiyacını ifadə edir.