izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Kəm (fars mənşəli) sifət və zərf kimi işlənən bir sözdür. Əsas mənası "az", "qıt", "əskik" olmaqdır. Lüğətlərdə verilən mənalar kifayət qədər quru və sadə olsa da, kəlmənin istifadə dairəsi daha geniş və rəngarəngdir. "Kəm" sözü sadəcə miqdar azlığını deyil, həm də keyfiyyətdə çatışmazlığı, nəyinsə tam olmamağını ifadə edə bilir. Bu baxımdan, "az" sözündən daha ifadəli və bədii bir ifadə vasitəsidir.

Misal olaraq verilən "Yağış yağdı, nəm qaldı; Qəlyan keçdi, dəm qaldı; Bağçada bar bol idi; Dolu vurdu, kəm qaldı" cümlələrində "kəm" sözü gözlənilən nəticənin əldə olunmamasını, bir növ "qıtlıq", "çatışmazlıq" və ya "qüsur" mənasını verir. Yağış yağsa da kifayət qədər nəmlik qalmayıb, qəlyan çəkilibsə də istənilən dəm əldə olunmayıb, bağda bol məhsul olsa da dolu vurması nəticəsində məhsul kəmiyyəti azalıb. Beləliklə, "kəm" sözü sadəcə rəqəmsal azlığı deyil, bir növ "məhrumiyyət", "əskiklik", "qüsur" hissi də yaradır.

Daha geniş mənada, "kəm" sözü insanın xarakterini, əxlaqını, bacarığını təsvir etməkdə də istifadə oluna bilər. Məsələn, "kəm əqli", "kəm qabiliyyətli" ifadələri şəxsin zehni və ya fiziki qabiliyyətlərinin zəifliyini göstərir. Bu istifadədə "kəm" sözü "az" sözü ilə əvəz olunsa da, eyni məna kölgəsini yaratmaz.

Nəticə olaraq, "kəm" sözü sadə bir "azlıq" mənasından daha geniş bir semantik yük daşıyır və Azərbaycan dilinin zəngin leksik ehtiyatını nümayiş etdirən bir kəlmədir. Onun istifadəsi nitqə daha çox ifadəlilik və bədii təsir qatır.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz