izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Kitabi: Azərbaycan dilinin zəngin leksikasında "kitabi" sözü maraqlı bir tarixə və semantik dərinliyə malikdir. Ərəb mənşəli olan bu söz, sadəcə "kitab (kvadrat) şəklində şüşə qab" kimi dar mənada izah edilməkdən daha çoxdur. Əslində, "kitabi" sözü, əsasən şüşədən hazırlanmış, kitab formasını xatırladan, içkisinin saxlanması üçün nəzərdə tutulmuş bir qaba işarə edir. Forma baxımından kvadrat və ya düzbucaqlı ola bilər, lakin kitab formasına bənzəməsi onun fərqləndirici xüsusiyyətidir. Bu şəkildə, adi bir qabdan daha incə, zərif və bəzən də qiymətli bir əşya kimi qəbul olunurdu.

Qədim ədəbiyyatımızda "kitabi" sözü ilə bağlı misallar, onun sadəcə bir qabdan kənara çıxan, mədəni və estetik dəyər daşıyan bir əşya olduğunu göstərir. Misal üçün, verilən misrada ("Baxma kitabi-hikmətə, mey tök kitabiyə; Çoxdan itibdir, ey ləbi-meykun, kitabımız") "kitabi-hikmət" ifadəsi "hikmet dolu kitab" mənasında deyil, daha çox "hikmet dolu içki qabı" kimi başa düşülməlidir. Bu isə "kitabi"nin, içkiyə, şənliyə və əyləncəyə olan bağlılığını əks etdirir. "Kitabımız" ifadəsinə gəldikdə isə, bu, əziz bir xatirə, yəni birlikdə içkilər içilən, xoş anların keçirildiyi bir qabın itirilməsini ifadə edir. Beləliklə, "kitabi" sadə bir qab deyil, həm də xatirələr, duyğular və əlaqələr daşıyan simvolik bir əşyadır.

Qısacası, "kitabi" sözü, formasından, funksiyasından və ədəbi mətnlərdəki istifadəsindən aydın olduğu kimi, sadə bir şüşə qabdan çoxdur. O, tarixi, mədəni və hətta emosional kontekstləri özündə əks etdirən, zəngin məna yükü daşıyan bir termindir. Onun təsviri yalnız "kitab formasında şüşə qab" deyə məhdudlaşdırmaq, onun mədəni və ədəbi əhəmiyyətini tam əks etdirməz.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz