Kokslaşdırma, "kokslaşdırmaq" fellərindən törəmiş bir termin olub, daş kömürünün yüksək temperaturda oksigensiz mühitdə qızdırılaraq koksa çevrilməsi prosesidir. Bu proses nəticəsində kömürdəki uçucu maddələr buxarlanır və arxada qalan qatı, qara, porlu və yüksək karbon tərkibli qalıq – koks əmələ gəlir.
Kokslaşdırma prosesi əsasən metallurgiya sənayesində, xüsusilə də çuqun istehsalında istifadə olunur. Yüksək temperaturda yanma qabiliyyətinə malik olan koks, çuqun istehsalında ərimə sobalarında əritmə prosesini təmin etmək üçün yanacaq kimi və ərimənin reduksiya prosesində iştirak etmək üçün istifadə olunur. Yəni, koks həm yanacaq, həm də reduksiyaedici rolunu oynayır.
Proses zamanı yaranan qazlar da qiymətli yanacaq kimi istifadə olunur. Bu qazlar, məsələn, koks sobalarının özünün qızdırılması üçün və ya digər sənaye proseslərində enerji mənbəyi olaraq istifadə edilə bilər. Beləliklə, kokslaşdırma prosesi sadəcə koks istehsalı ilə deyil, həm də qiymətli yanacaq qazlarının əldə olunması ilə xarakterizə olunur.
Kokslaşdırma prosesinin texnoloji parametrləri, istifadə olunan daş kömürünün növündən, əldə olunacaq koksun keyfiyyətindən və digər amillərdən asılıdır. Temperatur, təzyiq, qızdırma müddəti kimi parametrlər diqqətlə tənzimlənir ki, yüksək keyfiyyətli koks əldə edilsin. Müasir koks sobaları avtomatlaşdırılmış sistemlərlə təchiz olunur və bu da prosesin effektivliyini və idarə edilməsini asanlaşdırır.
Qısacası, kokslaşdırma, metallurgiya sənayesinin əsas proseslərindən biri olub, enerji istehsalı və sənaye materiallarının istehsalında mühüm rol oynayan koksun əldə olunmasını təmin edir. Bu prosesin ətraf mühitə təsirləri də nəzərə alınmalı və müasir texnologiyalar vasitəsilə bu təsirlər minimuma endirilməlidir.