Kommentariya (lat. commentarium) termini, əsasən hər hansı bir mətnin və ya əsərin daha dərin başa düşülməsi üçün yazılmış şərhlər, izahlar və təhlillər məcmusunu ifadə edir. Sadəcə bir izahdan fərqli olaraq, kommentariya daha sistematik, strukturlu və əhatəli bir yanaşma tələb edir. Bu, həm mətnin dil xüsusiyyətlərini, həm də məzmununu, kontekstini, müəllifinin niyyətini və əsərin yazıldığı dövrün sosial-mədəni fonunu əhatə edə bilər.
Bir kommentariya, sadəcə mətnin sətir-sətir tərcüməsi və ya açıqlaması deyil. O, əsərin müxtəlif aspektlərinə dair mühakimələr, müqayisələr, tənqidlər və əlavə məlumatlar da ehtiva edə bilər. Məsələn, ədəbiyyatda bir əsərin kommentariyası, əsərin mövzusunu, süjet xəttini, personajlarını, ədəbi üslubunu, motivlərini və müəllifinin ədəbi tərzini təhlil edə bilər. Tarixi mənbələr üçün isə, tarixi kontekst, müəllifin həyatı, mənbənin etibarlılığı və s. kimi aspektlər araşdırıla bilər.
Kommentariyaların yazılma məqsədi, oxucunun mətnə daha dərin bir anlayış qazanmasına kömək etmək, onu yeni perspektivlərdən baxmasına imkan yaratmaqdır. Onlar, mürəkkəb mətnləri daha asan başa düşməyə, müəllifin fikirlərini daha aydın görməyə və mətnin əhəmiyyətini daha dolğun dərk etməyə imkan yaradırlar. Elmi araşdırmalarda, təhsildə və ümumilikdə intellektual fəaliyyətin bütün sahələrində kommentariyalar mühüm rol oynayır, çünki onlar biliklərin toplanmasını, təhlilini və yayılmasını təmin edir.
Qədim dövrlərdən bəri, əlyazmaların, kitabların və digər mətnlərin üzərinə yazılmış şərhlər və izahlar mövcud olmuşdur. Bu, biliklərin qorunması və yayılması üçün vacib bir vasitə idi. Müasir dövrdə isə, kommentariyalar elmi nəşrlər, akademik məqalələr və digər elmi əsərlərin ayrılmaz bir hissəsini təşkil edir. Onlar, çox vaxt kitabların, elmi əsərlərin və digər mətnlərin ayrılmaz bir hissəsi olaraq nəşr olunur və həmin mətnlərin dərk edilməsində, tədqiq edilməsində və öyrənilməsində əvəzsiz rol oynayır.