Konsul (latıncadan) – bir dövlətin başqa bir ölkədəki səfirliyindən kənarda yerləşən diplomatik nümayəndəliyinin rəhbəri və ya həmin nümayəndəlikdə çalışan və müəyyən səlahiyyətlərə malik vəzifəli şəxsdir. Konsullar, öz ölkələrinin vətəndaşlarının xarici ölkələrdə hüquqlarını qoruyur, onlara kömək edir və ticarət, iqtisadiyyat və mədəniyyət sahələrində əməkdaşlığa töhfə verirlər.
Konsulların səlahiyyətləri özlərinin təyin olunduqları ölkənin qanunvericiliyi və beynəlxalq hüquqla müəyyən edilir. Onlar, ümumiyyətlə, həmin ölkədəki vətəndaşlara pasport və digər sənədlərin verilməsi, viza məsələlərinə kömək, hüquqi məsələlərdə məsləhət vermək, konsulluq qeydlərini aparmaq kimi vəzifələri yerinə yetirirlər. Lakin, konsullar səfir kimi tam diplomatik toxunulmazlığa malik deyillər; onların səlahiyyətləri daha çox inzibati və qoruyucu xarakter daşıyır.
Tarix boyu konsulların rolu əhəmiyyətli dərəcədə dəyişib. Qədim Romada konsullar ən yüksək dövlət vəzifəsini tuturdular. Müasir dövrdə isə onların əsas vəzifəsi öz ölkələrinin vətəndaşlarının rifahını təmin etmək və xarici ölkələrlə münasibətlərin inkişafına töhfə verməkdir. Konsulların fəaliyyəti beynəlxalq hüquq normaları ilə tənzimlənir və onlar öz ölkələrinin xarici siyasətinin mühüm hissəsini təşkil edirlər.
Maraqlı bir məqam odur ki, konsulların yerləşdikləri ölkədəki fəaliyyətləri həmin ölkənin qanunvericiliyinə də riayət etməlidir. Beləliklə, konsullar iki ölkə arasındakı əlaqələrdə həm öz ölkələrinin, həm də qəbul edən ölkənin maraqlarını nəzərə alaraq həssas bir balansı saxlamalıdırlar. Bu, onların işini çətin, lakin eyni zamanda çox vacib edir.