izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Közərmək felinin Azərbaycan dilindəki mənası, sadəcə "yanıb qızarmaq"dan daha geniş və çoxşaxəlidir. Lüğətlərdəki "alovsuz yanmaq, qıpqırmızı olmaq" tərifləri əsas mənanı əks etdirsə də, sözün əsl mahiyyətini tam ortaya qoymur. Közərmək, bir cismin qızması, içdən isinməsi və nəticədə rənginin dəyişərək qırmızımtıl bir ton alması prosesini ifadə edir. Bu proses, alovun birbaşa təması olmadan, məsələn, sürtünmə, yüksək temperaturlu bir mühitə məruz qalma və ya daxili kimyəvi reaksiyalar nəticəsində baş verə bilər.

Misal olaraq, verilən "Samovarın qaynaması zəifləyib, əvvəlki gurultu sakit olmuş, ocağın alovu sönmüşdü, ancaq odlar..." cümləsindəki "odlar" sözünün nəyi ifadə etdiyi aydın deyil. Lakin kontekstdən anlaşılan odur ki, samovarın dibi, alov sönmüş olsa da, hələ də qızğın və közərmiş vəziyyətdədir. Yəni, közərmək, istilik mənbəyinin aradan qalxmasından sonra da bir müddət istilik saxlamaq qabiliyyətinə işarə edir.

Közərmənin metaforik istifadəsi də mövcuddur. Məsələn, "üzü közərmişdi" ifadəsi, şiddətli qəzəb, utanc və ya həyəcandan üzün qızarmağını ifadə edir. Bu isə közərməyin sadəcə fiziki bir proses deyil, həm də emosional vəziyyətləri təsvir etmək üçün istifadə oluna biləcəyini göstərir. Beləliklə, közərmək sözü, fiziki və metaforik mənaları ilə zəngin bir leksik vahiddir.

Ümumilikdə, közərmək, bir cismin əvvəlki istilik mənbəyindən ayrıldıqdan sonra da istilik saxlayaraq qızarması və ya qızması və bu qızmanın həm fiziki, həm də metaforik mənalarda istifadə oluna biləcəyi bir prosesdir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz