izahlı lüğət 1 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Sürtünmə sözü "sürtünmək" fellərinin isim halıdır və fiziki bir hadisəni, iki səthin bir-birinə toxunduqda ortaya çıxan qüvvəni ifadə edir. Bu qüvvə hərəkətin əksinə istiqamətlənir və səthlərin bir-birinə qarşı nisbi hərəkətini əngəlləyir və ya yavaşlatır. Sürtünmənin gücü səthlərin materialından, hamarlığından və normal qüvvədən asılıdır. Normal qüvvə isə səthlər arasındakı təzyiq qüvvəsidir.

Sürtünmənin bir neçə növü mövcuddur: Statik sürtünmə hərəkətsiz cisimlər arasında təsir edən sürtünmə qüvvəsidir. Kinetik sürtünmə (dinamik sürtünmə) isə cisimlər bir-birinə nisbətən hərəkət halındaykən təsir edən sürtünmə qüvvəsidir. Kinetik sürtünmə, statik sürtünmədən adətən daha azdır. Yuvarlanan sürtünmə isə bir cismin digər bir cismin üzərində yuvarlanması zamanı yaranan sürtünmə növüdür. Bu növ sürtünmə, sürüşmə sürtünməsindən xeyli azdır.

Sürtünmə həm faydalı, həm də zərərli ola bilər. Məsələn, avtomobil təkərlərinin yol səthi ilə sürtünməsi nəticəsində hərəkət mümkün olur. Lakin, sürtünmə həmçinin mexaniki hissələrin aşınmasına, enerji itkisinə və istiliyin yaranmasına səbəb olur. Buna görə də texnikada sürtünməni azaltmaq üçün müxtəlif üsullar tətbiq olunur (məsələn, yağlama, yüksək keyfiyyətli materialların istifadəsi).

Sözün leksik mənasından əlavə, "sürtünmə" metaforik mənada da işlənə bilər. Məsələn, "iki qrup arasında sürtünmə yaranıb" ifadəsi qarşıdurma və fikir ayrılığını bildirir. Bu mənada "sürtünmə" sözü insanların və ya qrupların bir-birinə qarşı mənfi təsirini, fikir ayrılığını və münaqişəni ifadə edir.

Etimoloji baxımdan "sürtünmə" sözü "sürt" felindən törəmişdir. "Sürt" felinin kökündə isə dərin bir fiziki təmas və hərəkət var. Bu hərəkət, bir səthin digər bir səth üzərində sürüşməsi və ya yuvarlanması ilə əlaqədardır. Beləliklə, "sürtünmə" sözü həm fiziki hadisəni, həm də mücərrəd münasibətlərdə olan qarşıdurmanı dəqiq ifadə edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz