Kran (alm. Kran) – maye və ya qaz axınının idarə olunması üçün nəzərdə tutulmuş, boru şəklində lüləyə malik bir cihazdır. Sadəcə “açmaq-qapmaq” funksiyasından daha çox, kranlar müxtəlif konstruksiyalara, ölçülərə və tətbiq sahələrinə malikdirlər. Onlar həm ev təsərrüfatında, həm sənaye müəssisələrində, həm də infrastruktur layihələrində mühüm rol oynayırlar.
Kranların iş prinsipi əsasən lülənin açılıb-bağlanması ilə həyata keçirilir. Bu açılıb-bağlanma əl ilə, mexaniki, hidravlik və ya pnevmatik vasitələrlə təmin oluna bilər. Müasir kranlar, sadə açıq-qapalı sistemlərdən tutmuş, axının dəqiq tənzimlənməsini təmin edən daha mürəkkəb modellərə qədər geniş çeşiddə mövcuddur. Məsələn, təzyiq tənzimləyicisi olan kranlar, axının sabitliyini təmin edərək sistemin təhlükəsizliyini artırır.
Kranların materialı da onların tətbiq sahəsinə uyğun olaraq seçilir. Mis, polad, plastik, keramika və digər materiallarından hazırlanan kranlar müxtəlif mühitlərə davamlılıq göstərir. Korroziyaya davamlı materiallardan hazırlanan kranlar isə xüsusilə aqressiv mühitlər üçün idealdır. Həmçinin, kranların dizaynı da onların istifadə rahatlığını və uzunmüddətliliyini təmin edir.
Tarix boyu kranların dizaynı və funksiyaları təkmilləşib. Əvvəllər sadəcə olaraq qapalı və açıq vəziyyəti olan kranlardan günümüzdə daha mürəkkəb və dəqiq işləyən, avtomatlaşdırılmış sistemlərlə idarə olunan kranlar mövcuddur. Kranlar, su, qaz, neft, kimyəvi maddələr və digər maye və qazların təhlükəsiz və effektiv şəkildə idarə olunmasında əvəzolunmaz rol oynayan vacib komponentlərdir.
Qeyd edək ki, “kran” sözü həmçinin qədim mənbələrdə su çəkmək üçün istifadə olunan “qurna” mənasında da işlənir. Bu isə sözün geniş məna kəsb etdiyini və tarixi kontekstdə fərqli mənalarda istifadə oluna biləcəyini göstərir.