Kriminoloq [latıncadan] hüquq elminin kriminologiya sahəsinin mütəxəssisi olan şəxsdir. Kriminologiya isə cinayətkarlığın səbəblərini, mahiyyətini, yayılma qanunauyğunluqlarını, cinayətkarların şəxsiyyətini, cinayətlərin qarşısının alınması və onlara qarşı mübarizə üsullarını öyrənən bir elm sahəsidir.
Kriminoloqlar yalnız cinayətlərin statistikasını toplamaq və təhlil etməklə kifayətlənmir. Onlar daha dərinə gedərək, cinayətlərin sosial, iqtisadi, psixoloji və bioloji köklərini araşdırırlar. Bu araşdırmalar nəticəsində cəmiyyətdə cinayətkarlığın səviyyəsini azaltmaq üçün yeni strategiyalar və proqramlar hazırlayırlar. Məsələn, bir kriminoloq müəyyən bir ərazidə artan oğurluq hadisələrinin səbəblərini müəyyən etmək üçün həmin ərazinin sosial-iqtisadi vəziyyətini, əhalinin demoqrafik göstəricilərini, məhəllənin infrastrukturunu və s. amilləri araşdıra bilər.
Kriminoloqların işi yalnız elmi araşdırmalarla məhdudlaşmır. Onlar həmçinin hökumət orqanları, hüquq-mühafizə orqanları və digər təşkilatlarla əməkdaşlıq edərək cinayətkarlığa qarşı mübarizədə praktiki təkliflər verirlər. Cinayətkarlığa qarşı mübarizə strategiyasının hazırlanmasında, yeni qanunların və qaydaların yaradılmasında, cinayətkarların reabilitasiya proqramlarının tərtibində və ictimai maarifləndirmə kampaniyalarının həyata keçirilməsində kriminoloqların rolu çox əhəmiyyətlidir.
Beləliklə, kriminoloq sadəcə cinayətkarlıq haqqında məlumat toplayan bir şəxs deyil, kompleks və çoxşaxəli bir sosial problemin həllinə yönəlmiş mütəxəssisdir. Onlar analitik düşüncə tərzi, güclü tədqiqat bacarığı, sosial məsələlərə həssaslıq və həmkarları ilə əməkdaşlıq etmək bacarığı ilə seçilir. Kriminologiya sahəsində irəliləyişlər cəmiyyətin təhlükəsizliyinə və rifahına əhəmiyyətli töhfələr verərək, daha ədalətli və sakit bir dünya qurmağa kömək edir.