Qaçaqlıq - Qanunsuzluq, qanunsuz əməllər vasitəsilə həyat təmin etmə, özbaşınalıq, qanunsuz fəaliyyət kimi tərif oluna bilər. Bu termin, sadəcə "oğurluq" mənasından daha geniş bir konteksti əhatə edir. Qaçaqlıq, həm maddi qazanc əldə etmək məqsədi ilə (məsələn, oğurluq, soyğunçuluq, qanunsuz ticarət), həm də siyasi və ya ideoloji səbəblərdən (məsələn, müqavimət hərəkatları, gizli təşkilatlar) həyata keçirilə bilər. Tarix boyu, sosial ədalətsizliyin, ictimai qarışıqlığın və dövlət hakimiyyətinin zəifliyinin fonunda qaçaqlıq hadisələri daha çox yayılıb. Bəzi hallarda, xalq arasında “qaçaq”lar, haqsızlığa qarşı mübarizə aparan ədalətli qəhrəmanlar kimi qəbul edilib və əfsanələrə çevriliblər.
Qaçaqlığın müxtəlif formaları vardır. Məsələn, dəniz qaçaqlığı (piratlıq), yolları qarət edən qaçaq dəstələri, və ya dövlətə qarşı silahlı mübarizə aparan gizli təşkilatlar. Hər bir halda, qaçaqlıq cəmiyyət üçün təhlükəlidir və qanunla cəzalandırılır. Ancaq qaçaqlığın sosial-iqtisadi səbəblərini anlamaq və bu problemin kökünə toxunan həllər axtarmaq da vacibdir. Yoxsulluq, işsizlik, haqsızlıq, ayrı-seçkilik kimi amillər qaçaqlığın əsas səbəbləri arasında sayıla bilər.
Ədəbiyyatda da "qaçaqlıq" mövzusu geniş yer almışdır. Qaçaqların həyatı, onların mübarizələri, qəhrəmanlıqları və faciələri əsərlərdə dramatik şəkildə təsvir edilmişdir. Bu əsərlər, həm qaçaqlığın mənfi tərəflərini, həm də sosial-iqtisadi kontekstini oxuculara çatdırmaqda əhəmiyyətli rol oynayır.