izahlı lüğət 0 baxış 0 reaksiya Düzəliş

Qalay (Sn, latınca Stannum) kimyəvi elementlərin dövri sisteminin 14-cü qrupuna (köhnə təsnifata görə IV A qrupuna) aid olan, atom nömrəsi 50 olan metaldır. Yumşaq, gümüşü-ağ rəngdə, çox əlverişli bir metal kimi tanınır. Onun tez əriyən xüsusiyyəti (ərimə temperaturu 231,9 °C) onu tarix boyu müxtəlif məqsədlər üçün əvəzolunmaz edib.

Arxeoloji qazıntılar qədim sivilizasiyaların, misdən min illər əvvəl, qalaydan əmək alətləri, bəzək əşyaları və hətta silahlar hazırlamaq üçün istifadə etdiyini göstərir. Bu, qalayın tarixinin insan sivilizasiyası qədər qədim olduğunu sübut edir. Mislə ərintisindən - tuncun hazırlanmasında qalayın rolu xüsusilə əhəmiyyətlidir. Tunc dövrünün adı da məhz bu ərinti ilə bağlıdır, çünki qalayın əlavə olunması misin sərtliyini və davamlılığını əhəmiyyətli dərəcədə artırırdı.

Qalayın kimyəvi xassələri onu korroziyaya qarşı olduqca davamlı edir. Bu səbəbdən, əsrlər boyu qalay qablar, qalay örtüklü metallar və qida qablarının istehsalında geniş istifadə olunub. Müasir dövrdə qalay elektronikanın mühüm tərkib hissəsi olmaqla yanaşı, müxtəlif sənaye sahələrində, məsələn, qalay duzları kimyəvi reaksiyalarda katalizator kimi, qalay ərintiləri isə yüksək mexaniki dayanıqlığa ehtiyac olan hissələrin hazırlanmasında istifadə olunur.

Qalayın nadir bir izotopu olan 112Sn, kosmik şüaların Yer kürəsində təsiri nəticəsində yaranır və geoloji tədqiqatlarda istifadə olunur. Ümumiyyətlə, qalay insan həyatında həm tarixi, həm də müasir dövrdə mühüm rol oynayan çox yönlü bir elementdir. Onun ərimə temperaturunun aşağı olması, korroziyaya davamlılığı, müxtəlif metallarla ərintilər əmələ gətirməsi və bir sıra digər faydalı xüsusiyyətləri onun bu qədər geniş tətbiqini təmin edir.

Söz-söhbət (0)

Bu haqda yaz