Qanunsuz sifəti, əsas etibarilə, hüquqi normalara, qanunlara və qaydalarə zidd olan hərəkət, vəziyyət və ya obyektə aid edilir. Sadəcə "qeyri-qanuni" olmaqdan daha geniş məna daşıyır və fəaliyyətin qanunla müəyyən edilən qadağalara, məhdudiyyətlərə və ya tələblərə açıq-aşkar şəkildə zidd olmasını vurğulayır. Bu ziddiyyət qəsdən ola bilər, yəni fəaliyyətin həyata keçirilməsi qəsdən qanunları pozmaq məqsədilə baş tutar, və ya bilmədən, məsələn, qanunvericiliyin dəyişməsindən xəbərsiz olmaq nəticəsində baş verə bilər.
Qanunsuzluq anlayışı müxtəlif sahələri əhatə edir: cinayət hüququnda qanunsuz əməllər cinayət təşkil edir və müvafiq cəzaları nəzərdə tutur; inzibati hüquqda qanunsuz hərəkətlər inzibati cəzalarla nəticələnir; mülki hüquqda isə qanunsuz əməllər müqavilələrin etibarsızlığına və ya digər hüquqi nəticələrə gətirib çıxarır. Məsələn, qanunsuz tikinti, qanunsuz silah saxlama, qanunsuz ticarət kimi ifadələr bu anlayışın müxtəlif sahələrdə tətbiqini göstərir.
Qanunsuzluğun müəyyən edilməsi qanunların dəqiq və aydın şəkildə yazılması və tətbiq olunmasına bağlıdır. Qanunların qeyri-müəyyən və ya ziddiyyətli olması qanunsuzluğun müəyyən edilməsini çətinləşdirə bilər. Bundan əlavə, qanunsuzluq anlayışının mənası müxtəlif mədəniyyətlər və hüquq sistemləri arasında fərqlənə bilər.
Qanunsuz fəaliyyətlərin qarşısının alınması üçün cəmiyyətin qanunlara riayət etməsi, hüquq-mühafizə orqanlarının səmərəli fəaliyyəti və qanunvericiliyin daim yenilənməsi və təkmilləşdirilməsi vacibdir. Qanunsuzluqla mübarizə, həm də qanunların aydınlığı, ədaləti və əlçatanlığı ilə sıx bağlıdır.