Qarayaxa sözü Azərbaycan dilində əsasən danışıq dilində işlənən bir sifətdir. Mənası, israrçı, inadkar və davamlı olmaqdan daha çox, öz istəyindən dönməyən, əlindəkini heç bir şəkildə buraxmayan, hətta bununla ətrafdakıları da bezdirən, narahat edən və bezdirən bir şəxsi təsvir edir. Sadəcə "tutduğunu buraxmayan" deyil, bu tutduğu şeydən yapışmaqda həddini aşan, sözün əsl mənasında qır-saqqız, davamlı təzyiq göstərən, ətrafındakıların rahatlığını pozaraq, öz istəyini qəbul etdirməyə çalışan bir insan obrazını canlandırır.
Sözün "qara" komponenti, bu inadkarlığın və israrın mənfi, hətta zərərli bir tərəfini vurğulayır. "Yaxa" isə burada "boğaz", "tutqun" mənasında deyil, daha çox "yapışma", "əlində saxlama" mənasında işlənir. Beləliklə, "qarayaxa" sözü, öz istəyinə həddən artıq bağlı olan, bu bağlılıqda həddini aşan, ətrafındakıları təngə gətirən bir insanı təsvir edən rəngarəng və ifadəli bir söz birləşməsidir.
Qarayaxa adam tipik olaraq öz məqsədinə çatmaq üçün hər şeyə hazırdır. Onun israrı səbirsizliyə, hətta aqressivliyə çevrilə bilər. Bu xüsusiyyət həm müsbət, həm də mənfi nəticələrə səbəb ola bilər. Məsələn, bir qarayaxa adam əgər layiqli bir məqsəd güdürsə, o, çətinlikləri dəf edib müvəffəqiyyətə çata bilər. Lakin əgər məqsədi mənfi olarsa, o, ətrafındakıları bezdirərək, özünə düşmən yarada bilər.
Ümumiləşdirərək demək olar ki, "qarayaxa" sözü sadəcə israrçılığı deyil, bu israrın həddini aşmasını, mənfi nəticələrə səbəb olan davamlı və bezdirici təzyiqi ifadə edir. Bu söz Azərbaycan dilinin rəngarəngliyini və ifadə qabiliyyətini göstərən misallardan biridir.