Qatranlanma, "qatranlanmaq" felindən törəmiş bir isimdir. Sadəcə olaraq, qatranla örtülmə, qatranla hopdurulma prosesi kimi təsəvvür edilə bilər. Lakin bu izah, qatranlanmanın əhatə etdiyi geniş mənaları tam əks etdirmir.
Qatranlanma, bir səthin, cismin və ya maddənin qatranla örtülməsi nəticəsində meydana gələn vəziyyəti ifadə edir. Bu proses əsasən səthi sudan, havadan və ya digər zərərli təsirlərdən qorumaq, möhkəmləndirmək, izolyasiya etmək və ya yapışqan xüsusiyyətlərini artırmaq məqsədi daşıyır. Qatranın növündən və tətbiq üsulundan asılı olaraq, qatranlanma müxtəlif nəticələrə səbəb ola bilər: səthi suya davamlı, daha möhkəm, daha qaranlıq və ya parıltılı edə bilər.
Məsələn, gəmiqayırmada gəmilərin gövdəsinin qatranlanmasını misal göstərmək olar. Bu, gəmini suyun mənfi təsirlərindən qoruyur və uzunömürlülüyünü artırır. Tikintidə isə bəzi materialların qatranla hopdurulması onların möhkəmliyini və davamlılığını yüksəldir. Hətta bədii əsərlərdə, xüsusilə də taxta heykəllərin hazırlanmasında, qatranlanma müəyyən bir effekt əldə etmək üçün istifadə oluna bilər.
Maraqlı bir məqam odur ki, "qatranlanma" termini məcazi mənada da işlənə bilər. Məsələn, bir insanın həyatının qaranlıq, ağır və ümidsiz bir dövrə düşməsini ifadə etmək üçün "həyatı qatranlanıb" ifadəsi işlənə bilər. Bu mənada, qatranlanma çətinlik, kədər və ümidsizlik hissləri ilə əlaqələndirilir.
Yekun olaraq, qatranlanma sadə bir prosesdən daha çoxdur. O, həm fiziki, həm də məcazi mənaları özündə əks etdirən, müxtəlif sahələrdə müxtəlif məqsədlər üçün istifadə olunan bir termindir.