Qayaqapan (is. məh.) – Azərbaycan dilində geniş yayılmış bir termin olaraq, əsasən kərtənkələ növlərinə aid edilir. Lakin bu terminin sadəcə "kərtənkələ" mənasını verməsi qeyri-dəqiq olardı. Çünki "qayaqapan" adı özündə bu sürünənlərin həyat tərzinin və yaşadıqları mühitin əsas xüsusiyyətlərini əks etdirir.
Qayaqapanlar, adından da göründüyü kimi, əsasən qayalıq ərazilərdə, qayaların yarıqlarında, mağaralarda və digər sığınacaqlarda yaşayırlar. Onların bədən quruluşu və rənglənməsi də bu mühitə uyğunlaşmaya yönəlib. Çox vaxt qaya rənglərinə oxşar kamuflyaj rənglənmələrinə malik olurlar ki, bu da yırtıcılardan gizlənmələrinə kömək edir. Hərəkət sürətləri nisbətən yavaş olsa da, qayalı ərazilərdə möhkəm tutunma qabiliyyətləri ilə seçilirlər.
Terminin mənasını daha da genişləndirərək deyə bilərik ki, "qayaqapan" adı altında müxtəlif kərtənkələ növləri birləşir. Bu növlər arasında həm kiçik, həm də nisbətən iri ölçülü formalar mövcuddur. Hətta bəzi dialektlərdə müəyyən kərtənkələ növlərinin özünəməxsus adları olsa da, ümumi dilin tələbinə uyğun olaraq, həmin növlər də ümumi olaraq "qayaqapan" adlanır. Bu da sözün mənasının kontekstə bağlı olaraq müəyyən edilməsini tələb edir.
Beləliklə, "qayaqapan" termini sadəcə bir zooloji ad deyil, həm də Azərbaycanın təbiətini, onun faunasını əks etdirən, həyat tərzi ilə əlaqəli, rəngarəng məna çalarlarına malik bir termindir. Onun təsviri yalnız kərtənkələnin bioloji xüsusiyyətlərini deyil, həm də onun yaşadığı mühitin xüsusiyyətlərini, həyat tərzinin incəliklərini əks etdirir.