Qayınana: Ərin və ya arvadın anası. Bu, sözün ən sadə və ümumi tərifi olsa da, qayınana obrazı ədəbiyyatda, mədəniyyətdə və gündəlik həyatda çox daha mürəkkəb və çoxşaxəli bir məna daşıyır. Qayınana, ailənin quruluşunda əhəmiyyətli bir fiqurdur; həm də yeni qurulan ailənin dinamikasında mühüm rol oynayır. Onun rolları, nəvələrinə olan sevgisindən tutmuş, gəlin və ya kürəkənə qarşı olan münasibətinə kimi, müxtəlif amillərdən asılı olaraq dəyişə bilər.
Qayınana sözünün mənası təkcə bioloji əlaqə ilə məhdudlaşmır. O, həm də sosial, mədəni və psixoloji aspektləri özündə əks etdirir. Bir çox mədəniyyətdə qayınana, gəlin və ya kürəkən üçün müəyyən bir nüfuz və hörmət mənbəyi sayılır. Bəzi hallarda qayınana ailənin ağsaqqalı, məsləhətçisi və hətta lideri rolunu oynaya bilər. Lakin, bu rolda həmişə hər şey hamar getmir. Qayınana ilə gəlin/kürəkən arasındakı münasibətlər, adətən, həm sevgi və dəstək, həm də münaqişə və gərginlikləri özündə birləşdirir.
Ədəbiyyatda, xalq yaradıcılığında və məsəllərdə qayınana obrazı çox zaman müxtəlif şəkildə təsvir olunur. Bəzən o, qayğıkeş və sevən bir ana, bəzən isə sərt, tələbkar və hətta pis niyyətli bir qadın kimi göstərilir. Bu obrazların müxtəlifliyi qayınana rolu ilə bağlı olan mürəkkəb və çoxşaxəli münasibətləri əks etdirir. Sözün mənasını daha yaxşı başa düşmək üçün bu müxtəlifliyi nəzərə almaq vacibdir.
Misallar: Sona xala gözəl bir gəlin qayınanası oldu – bu cümlədə qayınananın gəlinə qarşı müsbət və dəstəkləyici rolunu göstərir. S.S.Axundovun "Qayınanalarınıza çox da üz verməyin, evinizə pərxaşlıq salar" sözləri isə qayınana ilə münasibətlərdə ehtiyatlı və tədbirli olmağı tövsiyə edir. Bu nümunələr, qayınana ilə münasibətlərin nə qədər fərqli və çoxşaxəli ola biləcəyini əyani şəkildə göstərir.