Qeyri-… önəki Azərbaycan dilində geniş istifadə olunan bir morfemdir. Bu önək, bir sözün əvvəlinə əlavə edilərək, həmin sözün mənasını tam əksini ifadə edən yeni bir söz yaradır. Başqa sözlə desək, “qeyri-” önəki “olmayan”, “əks olan”, “məhrum olan” kimi mənaları bildirir və mürəkkəb sifət və zərflər əmələ gətirir.
Əsasən, bir hadisənin, vəziyyətin və ya keyfiyyətin normal vəziyyətdən kənara çıxmasını, standartlardan kənarda qalmasını göstərir. Misal üçün, “qeyri-adi” sözü adi vəziyyətin əksinə, nadir və fərqli olan bir vəziyyəti təsvir edir. Eyni şəkildə, “qeyri-rəsmi” sözü rəsmi qaydalara uyğun olmayan, rəsmiyyət kənarında olan bir vəziyyəti bildirir.
Qeyri-… önəkinin istifadəsi yalnız sözün mənasını inkar etməklə məhdudlaşmır. O, həm də bir sözün mənasına yeni bir çalar qatır, ona yeni bir məna verir. Bu baxımdan, “qeyri-” önəki ilə əmələ gələn mürəkkəb sözlər sadəcə olaraq əks məna deyil, daha mürəkkəb və çoxşaxəli mənalar da ifadə edə bilər. Məsələn, "qeyri-ixtiyari" yalnız "ixtiyari olmayan" mənasını deyil, həm də icazəsiz, istənilməyən, məcburi bir hərəkəti də bildirə bilər.
Dilçilik baxımından "qeyri-" önəkinin istifadəsi Azərbaycan dilinin zəngin leksik ehtiyatını və mürəkkəb qrammatik quruluşunu nümayiş etdirir. Bu önəkin bir çox sözlə birləşmə imkanı dilin ifadəlilik qabiliyyətini artırır və müxtəlif mənaları dəqiq şəkildə ifadə etməyə imkan verir.
Nəhayət, "qeyri-" önəkinin istifadəsinə dair nümunələr vermək olar: qeyri-qanuni, qeyri-mümkün, qeyri-səmimi, qeyri-adi, qeyri-kafi, qeyri-müəyyən və s. Bu önəklə əmələ gələn bir çox mürəkkəb sözlər gündəlik nitqimizdə geniş istifadə olunur və dilin ifadə vasitələrinin zənginliyini göstərir.