Qeyri-müntəzəmlik: Düzenin, nizamın, müntəzəmliyin olmaması vəziyyətidir. Sadəcə "tərtibsizlik" və "nizamsızlıq" kimi təriflərlə kifayətlənmək, bu anlayışın zənginliyini tam əks etdirmir. Çünki qeyri-müntəzəmlik, müəyyən bir qaydaya, standartlara, naxışa əsaslanan gözləntilərin pozulması deməkdir. Bu pozulma nəticəsində yaranan vəziyyət isə müxtəlif səviyyələrdə və sahələrdə özünü göstərə bilər.
Qeyri-müntəzəmlik həm fiziki, həm də mənəvi aləmlərdə mövcud ola bilər. Məsələn, dağınıq bir otaq fiziki qeyri-müntəzəmliyin nümunəsidir. Burada əşyaların yerləşməsi heç bir qaydaya əməl etmir, xaotik və nizamsızdır. Ancaq qeyri-müntəzəmlik daha mürəkkəb formalarda da özünü göstərə bilər. Məsələn, bir hadisənin baş vermə ehtimalının müntəzəm olaraq dəyişməməsi, və ya bir sistemin davranışının proqnozlaşdırıla bilməməsi də qeyri-müntəzəmlik nümunələridir. Bunu hərəkətin qeyri-müntəzəmliyi kimi də təsəvvür edə bilərik: bir obyektin hərəkəti nizamlı bir trayektoriyaya əməl etmir, təsadüfi və proqnozlaşdırıla bilməz bir şəkildə hərəkət edir.
Riyaziyyatda, fraktallar kimi qeyri-müntəzəm quruluşlar təbiətdə geniş yayılmışdır. Bir ağacın budaqlanması, sahil xəttinin forması və ya bəzi dağların relyefi qeyri-müntəzəmliyin təbiətdəki əyani təzahürlərinə misal ola bilər. Bu qeyri-müntəzəmlik, görünən xaotikliyə baxmayaraq, tez-tez özünəməxsus bir gözəllik və komplekslik daşıyır. Beləliklə, qeyri-müntəzəmlik sadəcə bir qüsur deyil, həm də təbiətin və sistemlərin mürəkkəbliyini əks etdirən bir xüsusiyyətdir.
Qeyri-müntəzəmliyin tədqiqi elm və texnikanın müxtəlif sahələrində, xüsusilə də xaotik sistemlərin təhlili və proqnozlaşdırılması, süni intellekt və kompüter elmləri sahələrində mühüm rol oynayır. Çünki ətrafımızdakı dünyanın çox hissəsi qeyri-müntəzəm hadisələrdən və proseslərdən ibarətdir.