Qədəm (ərəbcədən) - İs. 1. Ayağın bir yerə basması, addım. Bu, sözün ən geniş yayılmış və sadə mənasıdır. Yürüyərkən atdığımız hər bir addım bir qədəmdir. Məsələn, "On qədəm irəli getdi" deyəndə, on addım məsafəni qət etdiyini ifadə edirik. Ədəbiyyatda "qədəm" sözü vəziyyətin yavaş və düşünülmüş hərəkətini vurğulamaq üçün də işlədilər. M.S.Ordubadinin misalında olduğu kimi, "Atlar başladılar qədəm ilə getməyə" ifadəsi, atların tələsik deyil, sakit və ağır-ağır getdiyini bildirir.
2. Məsafənin ölçü vahidi. Qədim zamanlarda, müxtəlif mədəniyyətlərdə, qədəm müəyyən bir məsafəni ifadə edən ölçü vahidi kimi istifadə olunurdu. Bu vahidin uzunluğu müxtəlif bölgələrdə və zamanlarda dəyişirdi, amma əsasən bir insanın orta boyuna uyğun gəlirdi. Beləliklə, qədəm, ümumiyyətlə, bir insanın ayağı ilə atdığı addımın uzunluğuna bərabər idi. Bu mənada, "iki yüz qədəm məsafə" deyəndə, təxminən iki yüz addım məsafə nəzərdə tutulur.
3. (məcazi mənada) Mövqey, yer. "Düşmənin qədəmini silkələmək" ifadəsi kimi, qədəm sözü bəzən düşmənin və ya rəqibin mövqeyini, yerini və ya nüfuzunu ifadə etmək üçün də işlədilər. Bu mənada, "qədəm qoymaq" ifadəsi yeni bir yerə gəlmək, yerləşmək mənasını da verir. Bir işi başlamaq, bir əməli həyata keçirmək mənasında da istifadə oluna bilər: "Yeni bir işə qədəm qoymaq".
4. İzlə, əlamət. "Qədəmləri izləmək" ifadəsi, kiminsə keçdiyi yolda qalan izləri, əlamətləri izləmək mənasını verir. Bu məna daha çox detectiv əsərlərində və ya macəra hekayələrində rast gəlinir. "Onun qədəmlərini tapmaq" ifadəsi də bu mənada işlədilə bilər.
Beləliklə, "qədəm" sözünün mənası sadəcə "addım" deyil, kontekstdən asılı olaraq bir çox fərqli mənaları əhatə edir. Bu, sözün zəngin leksik imkanlarını və dilin incəliklərini göstərir.