Qəlb (ər. قلب - qalb) sözü Azərbaycan dilində çoxşaxəli və dərin mənalı bir termindir. Əsasən "ürək" mənasında işlənsə də, sadəcə anatomik orqan kimi deyil, daha geniş, metaforik bir mənada başa düşülür. Qəlb, insanın daxili aləmini, hisslərini, duyğularını, təəssüratlarını və əhval-ruhiyyəsini əks etdirən rəmzi bir ifadədir.
Qəlb, fiziki ürəyin fəaliyyətindən kənara çıxaraq, insanın mənəvi dünyasının mərkəzinə çevrilir. Sevinc, kədər, məhəbbət, nifrət, ümid, qorxu kimi bütün mənəvi və emosional təcrübələrimizin məkanı kimi qəbul edilir. Bu mənada, qəlb sadəcə bir orqan deyil, insanın ruhunun, varlığının və özünün əsl mərkəzidir. Sevgi dolu bir qəlb, mərhəmətli bir qəlb, sərt bir qəlb kimi ifadələr bu metaforik istifadənin ən aydın nümunələrindən biridir.
Ədəbiyyatda və incəsənətdə qəlb, tez-tez insanın daxili mübarizələrini, gizli arzularını, hətta vicdanını simvolizə edir. Qəlb, müqəddəs bir məkan kimi təqdim olunaraq, insanın ən dərin və əziz hisslərinə ev sahibliyi edir. Şeirlərdə, hekayələrdə və rəsmlərdə qəlb, həm də məhəbbətin, saflığın və xeyirxahlığın rəmzidir.
Qəlb sözünün kökləri ərəb dilinə gedib çıxır və orada da eyni metaforik istifadəyə malikdir. Ancaq Azərbaycan dilində bu söz daha da zənginləşərək, milli mədəniyyətə, ədəbiyyatına və dünyagörüşünə uyğun yeni mənalar qazanmışdır. Bu səbəbdən, qəlb sözünü sadəcə "ürək" kimi tərcümə etmək onun əsl mənasını tam əks etdirməz. Qəlb, bir söz olaraq, insanın daxili aləminin bütövlüyünü, mürəkkəbliyini və dərinliyini ifadə edən unikal bir termindir.