Qələm-davat sözü Azərbaycan dilinin köhnə lüğət ehtiyatından olan bir termindir. Ərəb mənşəli olub ("قلم و دواة" - qələm və davat) qələm və mürəkkəb qabının birlikdə təşkil etdiyi yazı dəstini bildirir. Müasir dövrdə istifadə olunmasa da, ədəbiyyatımızda, xüsusən də tarixi və epik əsərlərdə tez-tez rast gəlinən bir ifadədir.
Qələm-davat sadəcə iki əşyanın birgə adlandırılması deyil, o dövrün yazı mədəniyyətinin, incəsənətinin simvoludur. Qələmin ucu ilə yazının canlanması, mürəkkəbin qaranlıq mayesi ilə sözlərin ortaya çıxması, təsəvvür gücünü və yaradıcılıq prosesini əks etdirir. Qələm-davat bir yazıçı üçün həm alət, həm də yaradıcılıq mənbəyidir, onun düşüncələrinin, duyğularının kağıza köçməsinin vasitəsidir.
Misal olaraq göstərilən "Qələm-davatını götürüb … düşdü Koroğlunun yanına" cümləsində qələm-davat, Koroğlunun dərhal yazmağa hazır olduğunu, hadisələri qeyd etmək üçün tələsik olduğunu ifadə edir. Bu, sadəcə bir yazı aləti deyil, ədəbiyyatımızda tarixi anların, qəhrəmanlıq nağıllarının qələmə alınmasının simvolu kimi işlənir.
Qısacası, qələm-davat, ədəbiyyatımızda köhnəlmiş, lakin tarixi və mədəni bir çalar daşıyan, özündə bir dövrün yazı mədəniyyətini əks etdirən, maraqlı və ifadəli bir termindir.