Qəlib (is.) – müəyyən forma və ölçüyə malik əşyanın istehsalı üçün istifadə edilən formaverici alətdir. Bu, həm də istənilən predmeti müəyyən bir formaya salmaq üçün istifadə olunan boşluq, çərçivə və ya qab kimi də təsəvvür edilə bilər. Qəliblər müxtəlif materiallardan (metal, plastik, ağac, gips və s.) hazırlana bilər və çox müxtəlif sahələrdə tətbiq olunur.
Qəlibin əsas funksiyası maye, plastik və ya yumşaq materialları istənilən formaya salmaqdır. Materiallar qəlibə yerləşdirilir və sonra quruyur, sərtləşir və ya soyuyur. Nəticədə qəlibin formasını almış hazır məhsul əldə edilir. Misal üçün, çörək bişirmək üçün istifadə olunan qəlib, çörəyin istənilən ölçü və formada bişməsini təmin edir. Eyni şəkildə, şokolad, sabun, şam və digər əşyaların istehsalında da müxtəlif qəliblərdən istifadə olunur.
Qəliblər yalnız istehsal prosesində deyil, həm də sənət əsərlərinin yaradılmasında da əhəmiyyətli rol oynayır. Heykəltəraşlıqda, keramika istehsalında və digər sənət növlərində qəliblər müxtəlif formaların yaradılmasında köməkçi vasitə kimi istifadə olunur. Bu baxımdan, qəlib sadə bir alətdən çox, sənətkarın yaradıcılığında mühüm bir elementə çevrilir.
Qəliblərin ölçüləri, formaları və materialları çox müxtəlifdir. Sadə papaq qəlibindən tutmuş mürəkkəb avtomobil hissələri qəliblərinə qədər geniş çeşiddə qəlib mövcuddur. Texnologiyanın inkişafı ilə birlikdə daha dəqiq və mürəkkəb qəliblərin istehsalı da mümkün olmuşdur. Bu da müxtəlif sahələrdə daha yüksək keyfiyyətli və dəqiq məhsulların istehsalına imkan verir.
Beləliklə, "qəlib" sözünün mənası sadəcə bir aləti deyil, formavermə prosesinin özünü əks etdirən daha geniş bir anlayışı əhatə edir. O, təkcə istehsal prosesində deyil, həm də yaradıcılıq və sənətdə mühüm rol oynayan çox yönlü bir vasitədir.