Qəlyan (ərəbcədən gələn bir sözdür): Tütün çəkmək üçün istifadə olunan su borusuna bənzər bir cihazdır. Qəlyan, tütünün yanması ilə əmələ gələn dumanın sudan keçərək təmizləndiyi və daha yumşaq bir şəkildə tənəffüs edildiyi bir sistemə malikdir. Strukturu ümumiyyətlə, tütünün yerləşdirildiyi bir qabdan, su ilə dolu bir qabdan və ağızlığa qədər uzanan bir borudan ibarətdir. Tütünün növü, suyun temperaturu və istifadə olunan digər əlavələr qəlyan çəkmə təcrübəsini əhəmiyyətli dərəcədə dəyişə bilir.
Qəlyan çəkmək, bir çox mədəniyyətdə sosial bir fəaliyyət kimi qəbul edilir və dostlarla, ailə üzvləri ilə birlikdə vaxt keçirmək üçün bir vasitədir. Tarixi kökləri çox qədim zamanlara gedib çıxır və əsrlər boyu forması və istifadəsi müxtəlif şəkildə inkişaf etmişdir. Müasir dövrdə isə müxtəlif modelləri və dizaynları mövcuddur, bəziləri daha mürəkkəb, bəziləri isə daha sadə və portativdir.
Qəlyanın tərkibindəki tütünün sağlamlıq üçün mənfi təsirləri olduğu nəzərə alınmalıdır. Tütünün tərkibindəki zərərli maddələr, qəlyan çəkmək yolu ilə bədənə daxil olur və xroniki xəstəliklərə səbəb ola bilər. Ona görə də qəlyan çəkməyin riskləri haqqında məlumatlı olmaq çox vacibdir. Hacı Qaranın misalında olduğu kimi, qəlyan bəzən sosial mühitlərdə təklif olunan bir əyləncə vasitəsi kimi görünür, lakin sağlamlıq baxımından mümkün riskləri unutmamaq vacibdir.
Qəlyan mədəniyyətinə dair tədqiqatlar göstərir ki, o, sadəcə tütün çəkmək cihazı deyil, həm də sosial, mədəni və hətta dini mərasimlərin tərkib hissəsi ola bilər. Müxtəlif regionlarda qəlyanın dizaynı, istifadə üsulları və mədəni əhəmiyyəti dəyişir. Beləliklə, qəlyan sadəcə bir cihaz deyil, zəngin tarixi və mədəni kontekstə malik bir obyektdir.