Qəvvas (ərəbcədən) - dəniz dibinə dalaraq batmış əşyaları, xəzinələri və s. çıxaran peşəkar üzgüçü, dalğıc. Köhnə dövrlərdə, xüsusilə dəniz səltənətinin sirrlərini açmaq üçün zəngin bir texnologiya mövcud olmadığı zamanlarda, qəvvaslar dənizlərin gizli aləmini kəşf edən cəsur və bacarıqlı insanlar idilər. Onlar təhlükəli dəniz mühitinin sirlərinə bələd olmalı, nəfəs tutma və su altında hərəkət etmə bacarıqlarına malik olmalı idilər.
Qəvvaslar sadəcə dəniz xəzinələrini axtaranlar deyildilər. Onlar həm də dəniz səfərlərində batmış gəmilərdən sağ qalanları xilas etmək, dəniz dibindəki qəzaları araşdırmaq və ya sualtı tikinti işlərində iştirak edə bilərdilər. Bu mənada, qəvvaslar cəsarət, bacarıq və fədakarlığın simvolu kimi də qəbul edilə bilər.
Klassik ədəbiyyatımızda və xalq yaradıcılığımızda "qəvvas" sözü tez-tez məcazi mənada işlənir. Məsələn, dərin fikirlərə dalan, gizli mənaları aşkara çıxaran, elmi və ya fəlsəfi sirləri araşdıran insan üçün də "qəvvas" metaforası işlədilə bilər. Bu isə sözün sadəcə bir peşə adı deyil, dərinliklərə nüfuz edə bilmək qabiliyyəti ilə bağlı geniş məna kəsb etdiyini göstərir. Beləliklə, qəvvas həm də bilinməyəni kəşf edən, sirrləri üzə çıxaran bir simvol olaraq qəbul edilir.
Müasir dövrdə, müasir dalğıc texnologiyalarının inkişafı ilə yanaşı, "qəvvas" sözü əsasən tarixi bir termin kimi qalmışdır. Ancaq sözün məcazi mənası ədəbiyyatımızda və gündəlik nitqimizdə hələ də aktiv şəkildə istifadə olunmaqdadır.