Qıcıqlayıcı sifəti, bir şeyin və ya hadisənin insanı qıcıqlandıran, əsəbiləşdirən, narahat edən təsirini ifadə edir. Sadəcə “qıcıq” sözünün daha güclü, təsirini vurğulayan bir formasıdır. Qıcıqlayıcı bir şey, insanın əsəblərini qıcıqlandırır, dözümünü sınayır və xoşagəlməz hisslər yaradır.
Qıcıqlayıcı təsir müxtəlif formalarda özünü göstərə bilər. Bu, kəskin bir qoxu, davamlı bir səs, təkrarlanan bir hərəkət, xoşagəlməz bir toxunma, hətta psixoloji təzyiq və ya ədalətsiz bir davranış ola bilər. Qıcıqlayıcının təsiri subyektivdir; yəni bir insan üçün qıcıqlayıcı olan bir şey, başqa bir insan üçün heç bir narahatlıq yaratmaya bilər.
Məsələn, kəskin bir qoxu (mətn nümunəsində olduğu kimi) bəzi insanlar üçün qıcıqlayıcı ola bilər, digərləri üçün isə əhəmiyyətsiz və ya hətta xoş ola bilər. Eynilə, davamlı bir səs, birinin konsentrasiyasını pozub qıcıqlandıra bilərkən, başqası üçün arxa fonda səs-küy kimi qala bilər. Bu fərqlər fərdi həssaslıq səviyyələrindən və şəxsi təcrübələrdən irəli gəlir.
Qıcıqlayıcı anlayışı, psixologiya və fiziologiyada da geniş istifadə olunur. Məsələn, allergiya səbəb olan maddələr, bədənin immun sistemini qıcıqlandıran və allergik reaksiyalara səbəb olan qıcıqlayıcılar kimi təsnif edilir. Eləcə də, bəzi dəri xəstəliklərinə səbəb olan maddələr də dəri üçün qıcıqlayıcı kimi təsvir olunur.
Ümumi olaraq, "qıcıqlayıcı" sözü, istər fiziki, istərsə də psixoloji cəhətdən, xoşagəlməz hisslər yaradan və insanın əsəblərini narahat edən hər hansı bir təsiri ifadə edir. Verilən mətn nümunəsindəki "[Qoçər] kəskin qıcıqlayıcı bir qoxudan ayılıb yenə gözlərini..." cümləsi də bu mənanı yaxşı əks etdirir: kəskin qoxu, Qoçərin yuxusundan ayılmasına səbəb olan və onun üçün narahatlıq yaradan bir qıcıqlayıcıdır.