Qımıldamaq - Azərbaycan dilində geniş istifadə olunan bir feldir. Əsas mənası, yerində azacıq hərəkət etmək, yavaşca tərpənmək, hərəkətsizliyə yaxın bir vəziyyətdə, çox zəif və ya minimal dərəcədə tərpənmək deməkdir. Bu, sadəcə fiziki hərəkəti deyil, həm də psixoloji vəziyyəti ifadə edə bilər. Məsələn, insan xəstəlikdən, dərin yuxudan və ya şoka düşdükdən sonra qımıldaya bilməz; bu, onun fiziki qüvvəsinin tükənməsini, ya da daxili müqavimətinin qırılmasını ifadə edir.
Sözün mənasını daha da dəqiqləşdirmək üçün onun müxtəlif kontekstlərdə necə istifadə olunduğuna nəzər salaq. "Qımıldamaq" sözü həm kiçik, həm də böyük hərəkətləri ifadə edə bilsə də, genelliklə zəif, sürətlənməmiş hərəkətlər üçün işlədilir. Məsələn, "yarpaqlar küləkdən qımıldayırdı" deyərkən, böyük bir fırtınanın yaratdığı qasırğanı yox, hafif bir əsəntinin yaratdığı hərəkəti nəzərdə tuturuq. Bu, sözün mənasında bir "zəiflik" və "naziklik" komponentinin olduğunu göstərir.
Misal olaraq verilən "Mirzə Əliməmmədin o sakit qüruru sönmüşdü, rəngi qaçmış, qımıldanmağa belə halı yox idi" cümləsində "qımıldamaq" sözü yalnız fiziki hərəkətsizliyi deyil, həm də daxili enerjinin tükənməsini, ruhi sarsıntı və tənəzzülü ifadə edir. Mirzə Əliməmməd yalnız bədənən deyil, ruhen də sarsılmış, həyat enerjisini itirmişdir. Bu mənada "qımıldamaq" sözü tamamilə fərqli bir məna kəsb edir.
Beləliklə, "qımıldamaq" sözünün mənası yalnız "yerində azacıq hərəkət etmək" ilə məhdudlaşmır. O, kontekstdən asılı olaraq fiziki, psixoloji və ya hətta metaforik mənalar da daşıya bilər. Bu sözün zənginliyi və çoxcəhətliliyi Azərbaycan dilinin ifadə imkanlarının genişliyini nümayiş etdirir.