Qurtaran sözü, Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində əsasən "qurtarıcı" sözünün sinonimi kimi verilsə də, daha geniş və dəqiq bir izah tələb edir. Sadəcə "qurtaran" demək, bir hərəkətin nəticəsini ifadə edərkən, hadisənin mahiyyətini tam əks etdirmir.
Əslində "qurtaran" sözü, bir çətinlikdən, təhlükədən, və ya bəladan xilas edən, kömək edən, müdafiə edən şəxs və ya qüvvəni bildirir. Bu, sadəcə fiziki bir xilas olmaq deyil, həmçinin ruhi, mənəvi və ya sosial bir xilas olmağı da əhatə edə bilər. Məsələn, bir insanı yanğından qurtaran yanğınsöndürən də "qurtaran", onu çətin bir vəziyyətdən çıxaran dost da "qurtaran" adlandırıla bilər.
Sözün mənası kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər. Bir əsərdə "qurtaran" sözü ilahi bir qüvvəni, qəhrəmanı, və ya hətta bir hadisəni təmsil edə bilər. Beləliklə, "qurtaran" sözü yalnız bir "qurtarıcı" deyil, həm də xilas edən amil, vasitə, şəxs və ya hadisənin ümumi adlandırmasıdır. Bu mənada, söz daha geniş, daha dinamik və daha çox məna çalarına malikdir.
Maraqlı bir tərəfi də odur ki, "qurtaran" sözü, gələcək zaman üçün də istifadə oluna bilər. Məsələn, "Onu qurtaran gələcək hadisələr olacaq" cümləsində "qurtaran" gələcəkdə baş verəcək və xilas edəcək hadisələrə işarə edir. Bu, sözün təkcə keçmiş və indiki zamanla məhdudlaşmadığını göstərir.
Nəticə olaraq, "qurtaran" sözü sadə bir sinonim olmaqdan daha çoxdur. O, xilas etmənin müxtəlif aspektlərini, həm fəaliyyəti, həm də nəticəni əhatə edən zəngin mənalı bir sözdür.