Ləyaqətsizlik sözü, Azərbaycan dilinin izahlı lüğətlərində əsasən "layiq olmayan şey və hərəkət; ədəbsizlik, nalayiqlik" kimi tərif olunur. Lakin bu tərif, sözün zəngin məna çalarlarını tam əhatə etmir. Daha dəqiq və geniş bir izah vermək üçün ləyaqətsizliyi fərqli aspektlərdən araşdıraq.
Birincisi, ləyaqətsizlik etik və mənəvi bir qədərin olmaması deməkdir. Bu, bir şəxsin özünə, başqalarına və ya müəyyən bir vəziyyətə layiq olmadığı davranış və ya hərəkətlərdə özünü göstərir. Bu davranışlar ədəbsizlik, hörmətsizlik, vicdansızlıq, namussuzluq və ya xəyanət kimi müxtəlif formalarda təzahür edə bilər. Məsələn, vəzifəsinin öhdəsindən layiqincə gəlməyən bir məmur ləyaqətsizlik nümayiş etdirir.
İkincisi, ləyaqətsizlik qabiliyyət və bacarığın olmaması ilə də əlaqəlidir. Bir iş üçün lazım olan keyfiyyətlərə sahib olmayan bir şəxs, həmin işi yerinə yetirərkən ləyaqətsizlik göstərir. Bu, həm peşəkar, həm də şəxsi həyatda özünü göstərə bilər. Məsələn, bir rəssamın əsərlərinin keyfiyyətsiz olması onun sənətə olan ləyaqətsizliyindən xəbər verə bilər.
Üçüncüsü, ləyaqətsizlik özünə hörmət və özünə inamın olmaması ilə bağlıdır. Ləyaqətsiz hiss edən bir şəxs özünün dəyərsiz olduğunu düşünür və bu da onun davranışlarına və həyatına mənfi təsir göstərir. Bu, psixoloji bir məsələdir və özünə inamın artırılması ilə mübarizə edilə bilər.
Nəticədə, ləyaqətsizlik sadəcə "layiq olmayan şey və hərəkət"dən daha çoxdur. O, mənəvi, peşəkar və psixoloji bir çox aspekti əhatə edən mürəkkəb bir anlayışdır. Ləyaqətsizliyin kökündə yatan səbəbləri anlamaq və ona qarşı mübarizə üsullarını bilmək həm fərdi, həm də cəmiyyət səviyyəsində vacibdir.