Maya (fars. mənşəli) – qidalarda fermentasiya prosesini (qıcqırmanı) sürətləndirən və onlara xüsusi dad, qoxu və quruluş verən mikroskopik göbələklərə ümumi ad. Sadəcə "bəzi qidalarda qıcqırma əmələ gətirən maddə" demək, mayanın zəngin və mürəkkəb təbiətini tam əks etdirmir. Əslində, maya çox müxtəlif növləri özündə birləşdirən geniş bir orqanizmlər qrupudur.
Xəmir mayası kimi tanınan Saccharomyces cerevisiae növü çörəkçilikdə ən çox istifadə olunan mayadır. Şəkərləri qıcqırdaraq karbon qazı və spirt əmələ gətirir. Bu karbon qazı xəmiri şişirdir, ona havalı və yumşaq bir toxuma verir. Pendir istehsalında istifadə olunan mayalar isə müxtəlif növlər ola bilər və pendirin dadına, qoxusuna və toxumasına özünəməxsus xüsusiyyətlər bəxş edir. Maya yalnız çörək və pendirdə deyil, pivə, şərab və digər fermentasiya olunmuş içkilərin istehsalında da mühüm rol oynayır.
“Maya vurmaq” ifadəsi mayalamaq prosesini ifadə edir və xəmirə maya əlavə edərək fermentasiyanı başlatmaq mənasını daşıyır. Bu proses əsrlər boyu insan həyatının ayrılmaz hissəsi olub və qida istehsalında inqilab yaratmışdır. Mayanın təsiri ilə alınan məhsulların dadı və quruluşu bir çox mədəniyyətlərin kulinariya ənənələrinin əsasını təşkil edir.
Maraqlı fakt kimi, maya təkcə qida istehsalında deyil, həm də biotexnologiya, tibb və elmin digər sahələrində də geniş istifadə olunur. Məsələn, bəzi maya növləri vitaminlərin istehsalında, genetik tədqiqatlarda model orqanizm kimi və hətta bioyanacaq istehsalında istifadə olunur. Beləliklə, görünməz gözlə görünməyən bu kiçik orqanizmlər insan həyatında olduqca mühüm rol oynayırlar.