Mayasız sifəti, əsasən iki əsas mənada işlənir. Birinci mənada, bir şeyə maya qarışdırılmamasını, onun tərkibində mayanın olmamasını bildirir. Bu mənada mayasız sözü, xəmirə, çörəyə, ya da digər bişmiş məhsullara aid edilir və onların təbii, əlavə maddələrsiz hazırlandığını ifadə edir. Məsələn, "mayasız fətir" deyərkən sadəcə un, su və bəlkə də bir az duzdan ibarət, maya əlavə olunmadan hazırlanmış bir fətirdən danışırıq. Bu, sağlam qidalanma tərzi seçənlər üçün xüsusilə önəmli bir xüsusiyyətdir.
İkinci mənada isə "mayasız" daha geniş, məcazi bir məna daşıyır. Bu zaman "maya" pul və ya maliyyə vəsaitini, var-dövləti bildirir. Belə ki, "əlində mayası olmayan" ifadəsi maddi çətinlik çəkən, kasıb, pulsuz olan şəxsi təsvir edir. Bu mənada "mayasız" sözü həyatın maddi tərəfinə vurğu edərək, şəxsin iqtisadi durumunu ifadə edir. Məsələn, "mayasız qalmışdı" deyərkən, şəxsin bütün pulunu itirməsini, yoxsullaşmasını nəzərdə tuturuq. Bu məcazi mənada sözün daha emosional və sosial bir yükü var. Birinci mənaya nisbətən, ikinci məna daha çox insanın həyat təcrübəsinə bağlıdır və ümumiyyətlə müəyyən bir məyusluq və ya çarəsizlik hissi ilə müşayiət olunur.
Beləliklə, "mayasız" sözünün həm konkret, həm də məcazi mənaları var ki, bu da onun dilçilik baxımından zənginliyini göstərir. Hər iki mənada da sözün işlənmə konteksti onun dəqiq mənasını müəyyən etməyə kömək edir.