Mentalitet (ing. mentality) sözü bir xalqın, millətin və ya sosial qrupun düşüncə tərzini, dəyər sistemini, davranış nümunələrini və dünyaya baxışını əks etdirən mürəkkəb bir anlayışı ifadə edir. Sadəcə "xalqın ruhunun və vərdişlərinin təzahürü" kimi qısaca izah etmək, mentalitetin zənginliyini və çoxşaxəliyini tam əks etdirmir.
Mentalitet, bir xalqın tarixi təcrübəsinin, coğrafi mövqeyinin, iqtisadi inkişaf səviyyəsinin, dini və mədəni irsinin uzun illər ərzində formalaşdırdığı nəticədir. Bu, nəsillərdən-nəsillərə ötürülən, kollektiv şüurun tərkib hissəsi olan, dərin köklərə malik bir anlayışdır. Hər bir fərdin öz fərdi xüsusiyyətləri olsa da, o, yaşadığı cəmiyyətin mentalitetinin təsiri altındadır və bu təsir onun düşüncə, hərəkət və davranışlarında özünü göstərir.
Mentalitetin tərkib hissələri arasında dəyərlər, inanclar, qaydalar, adətlər, qəbul edilmiş davranış nümunələri, etiqadlar, qorxular, ümidlər, həmçinin milli özünüdərk, müstəqillik hissi və digər xalqlara münasibət kimi elementlər önəmli rol oynayır. Bu elementlər bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə olub, ümumi bir mentalitet modelini formalaşdırırlar. Mentalitet statik deyil, daim dəyişən və inkişaf edən bir anlayışdır; sosial, siyasi və iqtisadi dəyişikliklər onun tərkib hissələrinə təsir edərək təkamülünü sürətləndirir və ya yavaşladır.
Mentalitetin öyrənilməsi tarix, sosiologiya, antropologiya və psixologiya kimi elmlərin köməyi ilə həyata keçirilir. Müxtəlif tədqiqat metodları vasitəsilə müəyyən bir xalqın mentalitetinin xüsusiyyətləri üzə çıxarılır və onun formalaşma səbəbləri araşdırılır. Bu araşdırmalar həm elmi, həm də praktik əhəmiyyət daşıyır; çünki müəyyən bir xalqın mentalitetini başa düşmək, onunla əlaqələrin qurulmasında, mədəni mübadilənin həyata keçirilməsində və siyasi-iqtisadi proseslərdə düzgün strategiya seçilməsində əhəmiyyətli rol oynayır.