Meyxana (fars. مېخانه - meyxāne) sözü fars dilindən gəlmişdir və əsl mənası "şərab evi", "şərab satılan və içilən yer" deməkdir. Tarixən, meyxana sadəcə şərab satılan bir yer deyil, həm də sosial həyatın, ünsiyyətin və əyləncənin mərkəzi olmuşdur. Bu yerlərdə insanlar bir araya gəlir, şərab içir, musiqi dinləyir, şeir söyləyir və söhbət edirdilər. Meyxanaların əhəmiyyəti yalnız içki satışından kənara çıxaraq, həm də insanların bir-biri ilə ünsiyyət qurması, ədəbi və incəsənət dünyasının bir növ mərkəzi kimi fəaliyyət göstərməsindən ibarət idi.
Köhnə Azərbaycan ədəbiyyatında və mədəniyyətində meyxana çox önəmli rol oynamışdır. Şairlər və musiqiçilər meyxanalarda toplaşaraq əsərlərini ifa edir, müzakirələr aparır və yaradıcılıqlarını inkişaf etdirirdilər. Meyxana həm də müxtəlif sosial təbəqələrin nümayəndələrinin bir araya gəldiyi bir məkan olmuşdur. Bu səbəbdən də, meyxana yalnız içki içmə yerindən çox, tarixi və mədəni əhəmiyyət kəsb edən bir məkan kimi də qəbul edilməlidir.
Müasir dövrdə "meyxana" sözü adətən şeir və musiqi ilə müşayiət olunan, əsasən improvizasiya üslubunda ifa edilən xüsusi bir sənət növünü ifadə etmək üçün işlədilir. Bu, sözün əvvəlki mənasından bir qədər uzaqlaşsa da, köhnə meyxana mədəniyyətinin müasir bir təcəssümüdür. Belə ki, müasir meyxana da eyni sosial funksiyanı - insanların bir araya gəlməsi, əylənməsi və ünsiyyət qurması - yerinə yetirir, ancaq indi daha çox musiqi və şeirə əsaslanır.
Sözün etimologiyasına və tarixi kontekstə baxdıqda, "meyxana" sözünün sadəcə "şərabxana" kimi tərcümə edilməsi onun zəngin mənasını tam əks etdirmir. Onun sosial, mədəni və ədəbi əhəmiyyətini də nəzərə almaq vacibdir. Təqdim olunan mətn parçasındakı "konsulxana fərraşı meyxananın qapısında..." misalı da bunu əyani şəkildə göstərir - meyxana sadəcə bir ticarət müəssisəsi deyil, həm də müxtəlif sosial qrupların qarışdığı canlı bir məkandır.