Məhbəsxana [ər. məhbəs və fars. xanə] – Azərbaycan dilində "məhbəs" sözünün mürəkkəb törəməsi olaraq "həbsxanə" mənasını verir. Lüğətlərdə sadəcə "həbsxana" sinonimi kimi göstərilsə də, məhbəsxana sözü daha qədim və bəlkə də daha çox rəsmiyyət daşıyan bir ifadədir. Tarixi mənbələrə nəzər salsaq, məhbəsxana sözünün daha əvvəlki dövrlərdə istifadə edildiyini və hətta müasir dövrdə də bəzi rəsmi sənədlərdə və ya xüsusi kontekstlərdə tercih edildiyini görə bilərik.
Sözün etimologiyasına nəzər yetirdikdə, "məhbəs" ərəb mənşəli olub, "həbs yeri", "tutma yeri" mənasını ifadə edir. Farsca "-xanə" isə "- evi", "- yeri" kimi məkan bildirən bir əlavədir. Beləliklə, məhbəsxana sözü hərfi mənada "həbs evi" və ya "həbs yerinin binası" kimi tərcümə oluna bilər. Bu, yalnız fiziki məkanı deyil, həm də həbs rejiminin tətbiq olunduğu müəssisəni ifadə edir.
Müasir Azərbaycan dilində "məhbəsxana" sözü "həbsxana" ilə sinonim olaraq işlənsə də, onların arasında incə bir fərq ola bilər. "Həbsxana" daha çox gündəlik danışıq dilində, "məhbəsxana" isə daha çox rəsmi və ya ədəbi yazılarda istifadə edilə bilər. Bu fərq kontekstdən asılı olaraq dəyişə bilər.
Qeyd etmək lazımdır ki, məhbəsxana sözü sadəcə bir binanı deyil, həm də onun daxilində tətbiq olunan qaydaları, rejimləri və sosial strukturları əhatə edən daha geniş bir konsepsiyanı ifadə edə bilər. Bu baxımdan, məhbəsxana sözü yalnız fiziki məkanın adından daha çox, cəmiyyətin cinayətkarlığa qarşı mübarizə strategiyasının bir təzahürüdür.