Məhkəməbazlıq (məhkəməbaz + -lıq) - is. Məhkəmələrdə dava-dalaş etməyi, mübahisələri məhkəmə vasitəsilə həll etməyi üstün tutan, hər şeyi məhkəməyə aparmaq meyilliyi olan bir insanın xasiyyəti, davranış tərzi. Bu, sadəcə məhkəməyə getməyi sevən bir insanın xüsusiyyəti deyil, əslində daha dərin psixoloji və sosial amillərlə əlaqəli ola bilər. Məhkəməbazlıq, həm müsbət, həm də mənfi kontekstlərdə istifadə oluna bilər.
Mənfi kontekstdə: Məhkəməbazlıq, həddindən artıq iddialılıq, hüquqi prosedurlara əsassız müraciət etmə, ədaləti öz əlinə almağa cəhd, dava-dalaş axtarışı kimi anlaşılıb, tənqid obyektinə çevrilə bilər. Belə bir şəxs, kiçik mübahisələri belə məhkəməyə aparmaqla həm özünü, həm də ətrafındakıları yorur, vaxtını və resurslarını boşa xərcləyir. Məhkəməbazlıq, əslində, anlaşma və sülh yolu ilə həll edilə biləcək çoxlu problemləri daha da gərginləşdirir və mürəkkəbləşdirir. Bu xüsusiyyət, həm də başqalarına qarşı etibarsızlıq və qarşı tərəfin haqlılığını qəbul etməməkdən irəli gələ bilər.
Müsbət kontekstdə: Bəzən isə məhkəməbazlıq, hüquqlarını qorumaq üçün mübarizə aparan, ədaləti axtaran və haqsızlığa qarşı çıxan bir insanın prinsipial mövqeyini ifadə edə bilər. Əgər haqqın təmin edilməsi üçün məhkəməyə müraciət etmək zəruridirsə, belə bir yanaşma müsbət qiymətləndirilə bilər. Bu halda, məhkəməbazlıq, ədalətə olan inamın və öz haqqını müdafiə etmək qətiyyətinin göstəricisi kimi qəbul edilir.
Etimologiya: Sözün kökü "məhkəmə" sözündəndir. "-baz" şəkilçisi isə "hərəkət edən", "meylli olan" mənasını verir. "-lıq" şəkilçisi isə isim yaradır. Beləliklə, sözün tam mənası "məhkəməyə meylli olanın xasiyyəti" kimi tərcümə oluna bilər.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
- Onun həddindən artıq məhkəməbazlığı hər kəsi bezdirmişdi.
- Məhkəməbazlıq həmişə müsbət xüsusiyyət olmur.
- Bəzən isə məhkəməbazlıq ədaləti təmin etməyin yeganə yoludur.
- Vəkil onun məhkəməbazlığından istifadə etməyə çalışdı.