Məhkəməbaz sözü ərəb dilindən olan "məhkəmə" və fars dilindən olan "-baz" şəkilçisinin birləşməsindən əmələ gəlmiş bir termindir. "Məhkəmə" sözü məlum olduğu kimi, hüquqi mübahisələrin həll olunduğu yer, qurum deməkdir. "-baz" şəkilçisi isə "sevən", "vərdişi olan", "alışqanı olan" mənalarını ifadə edir.
Beləliklə, "məhkəməbaz" sözünün əsas mənası məhkəmələrdə vaxt keçirməyi, hər cür mübahisə və ya problemi həll etmək üçün məhkəməyə müraciət etməyi vərdiş halına gətirmiş, buna meyilli olan şəxs deməkdir. Bu, sadəcə məhkəməyə tez-tez gedən kəs deyil, həm də hər hansı bir problemin həllini yalnız məhkəmədə axtaran, digər yolları istisna edən bir insandır. Bu vərdiş həm müsbət, həm də mənfi kontekstlərdə istifadə oluna bilər. Məsələn, haqqını axtarmaq üçün məhkəməyə müraciət etməkdən çəkinməyən bir vəkil və ya hüquq müdafiəçisi üçün müsbət mənada, hər kiçik problem üçün məhkəməyə qaçan, dava-dalaş axtaran bir insan üçün isə mənfi mənada işlənə bilər.
Məhkəməbazlığın arxasında həm hüquqi savadın olmaması, həm də həddindən artıq iddiaçılıq, inadkarlıq, habelə ədalətə inanmama və özünə inam hissinin çatışmazlığı kimi psixoloji amillər də ola bilər. Bu söz, adətən, şəxsin xarakterini və həyat tərzini əks etdirən, tənqidi bir kontekstdə istifadə edilir.
Cümlədə işlənmə nümunələri:
O, məhkəməbaz bir insandı, hər kiçik şey üçün məhkəməyə müraciət edirdi. (Mənfi mənada)
Vəkil, haqsızlığa qarşı mübarizədə məhkəməbazlığı ilə tanınırdı. (Müsbət mənada, lakin burada "məhkəməbazlıq" daha çox "məhkəməyə müraciət etməkdən çəkinməmək" mənasında işlənmişdir)
Onun məhkəməbazlığı həmkarlarını bezdirmişdi. (Mənfi mənada)