Məlum (ər. معلوم - ma'lum) sifəti "bilinən", "bilinmiş", "bəlli", "aydın", "aşkar" mənalarını verir və "məchul" sifətinin əksidir. Klassik ərəb dilindən keçmiş bu söz, Azərbaycan dilində geniş işlənir və müxtəlif kontekstlərdə fərqli nüanslar əldə edir.
Mənasının nüansları: "Məlum" sözü sadəcə bir şeyin bilinməsini deyil, həm də bu bilinmənin yayğınlığını, ümumi qəbul olunmasını ifadə edə bilər. "Məlum məsələ" ifadəsində "məlum" sözü, həmin məsələnin hər kəsə bəlli, şübhə doğurmayan bir həqiqət olduğunu vurğulayır. Bu mənada "açıq-aydın", "səhih", "dəlilləndirilmiş" kimi sözlərlə sinonim ola bilər.
İstifadə nümunələri:
- "Məlumdur ki, yer kürəsi dəyirmi formalıdır." (Burada "məlum" sözü ümumi bilik səviyyəsinə işarə edir.)
- "Məlum səbəblər üzündən görüş təxirə salındı." (Burada "məlum" sözü səbəblərin açıq-aşkar, amma dəqiq ifadə olunmasına ehtiyac olmadığını bildirir.)
- "Məlum həqiqət budur ki, səbr hər şeyin açarıdır." (Burada "məlum" sözü həqiqətin qəbul edilmiş, tartışılmaz olduğunu ifadə edir.)
- "O, məlum bir səbəbdən gəlmədi." (Burada "məlum" sözü səbəbin həm danışana, həm də dinləyənə bəlli, amma açıq şəkildə ifadə olunmasına ehtiyac olmayan bir şey olduğunu göstərir.)
Etimologiya: Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, sözün kökü ərəb dilindəki "معلوم" (ma'lum) sözündəndir. "Əlm" (علم) feli "bilmək", "öyrənmək" mənalarını verir və "ma'lum" bu felin məsdərindən törəmiş məsdər-isimdir. "Ma'" isə "bilinən" mənasını ifadə edən təyindir.
Qeyd: "Məlum" sözü, kontekstdən asılı olaraq, "aşkar", "bəlli", "aydın" kimi sözlərlə tam sinonim olmaya bilər. Ancaq əksər hallarda bu sözlər bir-birini əvəz edə bilər.