Məmul sözü Azərbaycan dilində əsasən sifət kimi işlənir və "hazırlanmış", "düzəldilmiş", "istehsal olunmuş" mənalarını verir. Lüğətlərdəki qısa izahlar bu geniş məna çalarlarını tam əks etdirmir. Əslində, "məmul" sözü bir əşyanın, məhsulun hazır vəziyyətdə olmasını, işlənmə prosesindən keçdiyini və istifadəyə hazır olduğunu bildirir.
Sözün etimologiyasına nəzər salsaq, ərəb mənşəli "məmul" (مَملول) felinin məsdərindən törədiyini görərik. Bu fel "hazırlamaq", "düzəltmək", "istehsal etmək" kimi mənaları ifadə edir. Beləliklə, "məmul" sözü həm də bir əşyanın istehsal olunduğunu, hazırlandığını göstərir. Sadəcə "hazır" sözündən fərqli olaraq, "məmul"da bir istehsal prosesinin gerçəkləşdiyini və nəticədə hazır məhsulun əldə olunduğunu vurğulayır.
Misal üçün, "gümüşdən məmul zirəndazlar" ifadəsində "məmul" sözü zirəndazların gümüşdən hazırlandığını, bir sənətkar tərəfindən işləndiyini və nəticədə istifadəyə hazır halda olduğunu bildirir. Sadəcə "gümüş zirəndazlar" desək, bu məlumatı tam olaraq verə bilmərik. "Məmul" sözü, hazırlanması prosesinə və materialların işlənməsinə diqqəti cəlb edir.
Başqa bir nümunə olaraq, "pambıqdan məmul parça" ifadəsini nəzərdən keçirək. Burada "məmul" sözü, parçanın sadəcə pambıqdan deyil, pambığın işlənməsi, toxunması və hazır parça halına gətirilməsi prosesindən keçdiyini vurğulayır. Bu cür ifadələrdə "məmul" sözünün istifadəsi daha dəqiq və aydın məlumat verir.
Qısacası, "məmul" sözü sadəcə "hazırlanmış" mənasını verməklə kifayətlənmir; o, həm də istehsal prosesini, əşyanın işlənməsini və nəticədə istifadəyə hazır vəziyyətə gətirilməsini ifadə edir. Bu səbəbdən, lüğətlərdəki tərifi daha geniş və dəqiq şəkildə ifadə etmək lazımdır.