Mərcili (sıfat): Bu söz "mərci" sözündən törəmədir və əsasən bir yeməyin tərkibində mərci olduğunu bildirmək üçün işlənir. Lüğətlərdəki qısa izahlar kifayət qədər dəqiq olmasa da, daha geniş izah vermək mümkündür. "Mərcili"nin mənası, bir şeyin tərkib hissəsi kimi mərci ehtiva etdiyini, mərci ilə hazırlandığını və ya mərci ilə bəzədildiyini ifadə edir. Bu, yalnız mərci ilə bişirilmiş yeməklər üçün deyil, həm də mərci ilə bəzədilmiş, mərci səpilmiş digər yeməklər və ya əşyalar üçün də işlənə bilər. Məsələn, "mərcili salat" desək, salatın tərkibində mərci olduğunu, "mərcili çörək" desək, çörəyin üzərinə mərci səpildiyini və ya xəmirin tərkibində mərci olduğunu nəzərdə tuta bilərik. Əgər mərci əsas tərkib hissəsi deyilsə, "mərcili" sözü daha çox bəzək və ya əlavə olaraq qəbul edilə bilər.
Mənşəyi: Sözün mənşəyi fars dilindən gəlmədir. "Mərci" sözünün özü də fars dilindən gəlmişdir və latın dilindəki "lens" sözünə (mənası linza) etimoloji yaxınlığı vardır. Bu, mərci toxumunun formasından irəli gələn bir oxşarlıqdır.
Cümlədə işlənməsi: "Mərcili" sözü müxtəlif cümlələrdə fərqli mənalarda işlənə bilər:
- "Mərcili plov": Bu ifadə plovun tərkibində mərci olduğunu bildirir. Mərci plovun əsas tərkib hissələrindən biridir.
- "Mərcili xörək": Bu ifadə xörəyin tərkibində mərci olduğunu göstərir. Mərci xörəyin əsas və ya əlavə tərkib hissəsi ola bilər.
- "Mərcili salat": Salatın tərkibində mərci olduğunu bildirir. Mərci burada əlavə bir tərkib hissəsi kimi qəbul edilir.
- "Mərcili çörək": Çörəyin üzərinə mərci səpildiyini və ya xəmirin tərkibində mərci olduğunu bildirir. Mərci burada bəzək və ya əlavə bir dad verən kimi iştirak edir.
Qeyd: "Mərcili" sözü, mərci miqdarının çoxluğunu və ya azlığını ifadə etmir. Yəni, "mərcili" olan yeməyin tərkibində çox az miqdarda mərci də ola bilər.