Mərifətsizlik (is.): Mərifətin olmaması; bilik, tərbiyə, əxlaq və mədəniyyət yoxluğu; qeyri-mənəvi, qeyri-əxlaqi davranışlar; nəzakətsizlik, ədəbsizlik, tərbiyəsizlik, qabahlıq və xəsislik kimi mənfi keyfiyyətlərin toplusu. Bu termin yalnız "mərifət"in olmaması kimi deyil, həmçinin bu olmamazlığın nəticələrini – insanın sosial həyatda özünü necə aparması, başqalarına qarşı davranışı, mənəviyyat səviyyəsi və ümumi davranış xüsusiyyətlərini əhatə edir.
Mərifətsizlik anlayışı geniş kontekstdə istifadə oluna bilər. Məsələn, sadəcə birinin tərbiyəsizliyi (məsələn, masada düzgün oturmaması və ya hörmətsizlik etməsi) kimi kiçik bir əməlin ifadəsində də işlənə bilər. Lakin eyni zamanda, daha geniş sosial problemləri – insanın cəmiyyətə uyğunlaşma qabiliyyətinin olmaması, cinayətkar əməllər törətməsi, öz hərəkətlərinin nəticələrini düşünməməsi kimi halları da əhatə edə bilər.
Mərifətsizliyin əsas səbəbləri arasında təhsil çatışmazlığı, pis ailə mühitinin təsiri, sosial ədalətsizlik və cəmiyyətin mənfi təsirləri göstərilə bilər. Bir sözlə, mərifətsizlik, sadəcə bir insanın qüsuru deyil, həm də sosial bir problemdir.
Etimologiya: "Mərifətsizlik" sözü "mərifət" sözündən əmələ gəlib. "Mərifət" ərəb mənşəli olub, "bilik, elm, aydınlıq, məlumata malik olmaq" mənasını verir. "-sizlik" isə mənfi məna ifadə edən bir şəkilçi kimi "mərifətin olmaması" mənasını bildirir.
Cümlə nümunələri:
1. Onun davranışındakı mərifətsizlik hamını təəccübləndirdi.
2. Mərifətsizlik cəmiyyətin inkişafına mane olur.
3. Uşağın tərbiyəsizliyi və mərifətsizliyi valideynlərin sərəncamında deyildi.
4. [Usta Ağabala] camaddarın mərifətsizliyinə etina etməyib, qapının müqabilinə keçdi. (Bu nümunədə mərifətsizlik, camaddarın ehtiram və nəzakətsizliklə davranmasına işarə edir.)