Mərkəzləşdirmək (f.): Bu fe'l leksik mənası etibarı ilə bir neçə əlaqəli, lakin incə fərqləri olan mənaları özündə ehtiva edir. Əsasən, müxtəlif elementləri, qüvvələri və ya resursları vahid bir mərkəzə tabe etmək, birləşdirmək və ya toplamaq prosesini ifadə edir. Bu mərkəz idarəetmə, nəzarət, qərarvermə və ya fəaliyyətin koordinasiyası üçün məsuliyyət daşıyır. Mərkəzləşdirmənin mahiyyəti, səlahiyyətlərin, resursların və ya nəzarətin müxtəlif yerlərdən vahid bir nöqtəyə yönəldilməsindədir.
Mərkəzləşdirmə, fəaliyyətin səmərəliliyini artırmaq, qərarların vahidliyini təmin etmək və ya gücün tərkibini dəyişmək məqsədi ilə həyata keçirilə bilər. Məsələn, bir şirkətin bütün şöbələrinin idarə edilməsini baş ofisə mərkəzləşdirmək, maliyyə resurslarının vahid bir hesabda toplanması, bir ölkənin inzibati-ərazi bölgüsünün mərkəzləşdirilməsi və ya hökumətin qərarvermə səlahiyyətlərinin mərkəzi orqanlarda cəmləşdirilməsi mərkəzləşdirmənin nümunələridir. Bu proses müxtəlif sahələrdə, o cümlədən iqtisadiyyatda, siyasətdə, hərbi işlərdə və idarəetmədə geniş istifadə olunur.
Etimoloji baxımdan "mərkəz" sözü fars dilindən götürülmüşdür və "orta yer", "əsas nöqtə" mənalarını verir. "Mərkəzləşdirmək" isə bu kökdən törəmə bir fe'l olub, "mərkəzə yönəltmək" mənasını daşıyır. Lüğətdə göstərilən "bir mərkəzə bağlamaq; bir mərkəzə tabe etmək, bir mərkəzdə cəmləşdirmək, birləşdirmək, toplamaq" ifadələri, mərkəzləşdirmənin müxtəlif aspektlərini əks etdirir və fe'lin geniş məna çalarlarını göstərir.
Cümlə içində istifadə nümunələri:
- Hökumət ölkənin iqtisadiyyatını mərkəzləşdirmək siyasətini həyata keçirir.
- Şirkət bütün satış əməliyyatlarını baş ofisdə mərkəzləşdirməklə daha yüksək səmərə əldə edib.
- Enerji resurslarının mərkəzləşdirilməsi enerji təhlükəsizliyini təmin edir.
- İnformasiyanın mərkəzləşdirilməsi qərarların daha sürətli qəbul edilməsinə səbəb olur.
Göründüyü kimi, "mərkəzləşdirmək" fe'li müxtəlif kontekstlərdə və müxtəlif mənalarda istifadə oluna bilər, lakin əsas mənası müxtəlif elementlərin vahid bir mərkəzə inteqrasiyasıdır.