Mərzə (lat. Anethum graveolens) – çətirlilər fəsiləsindən, bir illik ətirli ot bitkisidir. Azərbaycan dilində geniş yayılmış və əsasən kulinariya məqsədləri üçün istifadə olunan bu bitkinin adı farscadan götürülmüşdür. "Mərzə" sözünün etimologiyası dəqiq bilinməsə də, fars dilindəki oxşar səslənən sözlərin ətirli və ya xoş iyli bitkilərə aid olması ehtimal edilir.
Bitki xarici görünüşünə görə incə, yüksək boylu (təxminən 60-100 sm) və çətirli çiçəklərlə xarakterizə olunur. Dallanmış gövdəsi, nazik, iynəyarpaq kimi parçalanmış yarpaqları və kiçik, sarımtıl-ağ çiçəkləri vardır. Mərzənin meyvələri kiçik, yumurtavari və iki ədəd toxumdan ibarətdir. Bu toxumlar xüsusi bir ətirə malikdir və əsasən onlardan istifadə olunur.
Mərzənin əsasən toxumları, lakin yarpaqları da yeməkdə ədviyyat kimi istifadə olunur. Xüsusilə turşuların, marinadların, balıq və ət yeməklərinin, şorbaları və salatların hazırlanmasında geniş tətbiq olunur. Qədim zamanlardan bəri həm qida, həm də dərman bitkisi kimi tanınmışdır. Həmçinin, xalq təbabətində müxtəlif xəstəliklərin müalicəsində istifadə edilmişdir. Məsələn, mədə-bağırsaq pozuntularında, öskürəkdə və bəzi dəri xəstəliklərində faydalı təsiri olduğu düşünülür.
Cümlədə nümunələr:
- Ana mərzədən ətirli turşu hazırladı.
- Bu yeməyin əsas ədviyyatı mərzə toxumudur.
- Mərzənin faydalı xüsusiyyətləri haqqında çox məlumat var.
- Bağçada becərdiyi mərzə bitkisi gözəl çiçəkləmişdi.