Mətanətlilik (is.) Azərbaycan dilində geniş məna çalarlarına malik olan bir sözdür. Əsasən, çətinliklər qarşısında ruh gücünün, dözümlülüyün və sarsılmazlığın təzahürü kimi başa düşülür. Sadəcə "mətin olma" kimi deyil, daha çox içində daxili güc, səbr, əzmlə yanaşı, özünəinamı da əks etdirən bir keyfiyyəti ifadə edir.
Etimoloji baxımdan "mətanət" sözü "mətin" sözündən törəmişdir. "Mətin" özündə möhkəmlik, sərtlik, qətiyyətlilik mənasını daşıyır. Beləliklə, "mətanətlilik" fiziki möhkəmlikdən daha çox mənəvi möhkəmliyi, ruhi dayanıqlığı, psixoloji sərtliyi ifadə edir. Bu səbətkarlıq, öz prinsiplərindən dönməmək, hədəflərə doğru inadkarlıqla irəliləmək kimi davranışları özündə əks etdirir.
Mətanətlilik müxtəlif kontekstlərdə fərqli nüanslar qazana bilir. Məsələn:
- Şəxsiyyətin xarakteristikası kimi: "O, həyatın bütün çətinliklərinə mətanətliliklə dözmüşdü." burada mətanətlilik insanın daxili gücünü, əzmkarlığını göstərir.
- Milli xarakterin təsviri kimi: "Azərbaycan xalqının mətanətliliyi tarixin sınaqlarından uğurla çıxmasına səbəb olmuşdur." Burada mətanətlilik milli birlik, mübarizə ruhu və əzmlə bağlıdır.
- Bir qurumun və ya təşkilatın möhkəmliyi kimi: "Şirkətin mətanətliliyi iqtisadi böhrandan salamat çıxmasına kömək etdi." Bu isə qurumun davamlılığı, problemlər qarşısında dayanıqlılığı bildirir.
Beləliklə, "mətanətlilik" sözü sadəcə dözümlülük və səbatkarlıqdan ibarət deyil, çətinliklər qarşısında özünü itirməmək, ədalətə, həqiqətə, prinsiplərə sadiq qalmaq, əzmkarlıq və daxili güc nümayiş etdirmək kimi daha geniş bir məna spektrini əhatə edir. Sözün sinonimləri arasında möhkəmlik, qətiyyətlilik, cəsarət, inadkarlıq, səbir, əzmkarlıq kimi sözlər qeyd edilə bilər, lakin heç biri "mətanətlilik" sözünün tam mənasını ifadə edə bilmir.