Mikroskop [mikro… və yun. skopeo – baxıram] Adi gözlə müşahidə edilməyən, çılpaq gözlə görünməyən cisimləri, canlıları və ya strukturları böyüdülmüş formada müşahidə etməyə imkan verən optik cihaz. Mikroskopun əsas vəzifəsi cismin ölçülərini artırmaq, dəqiq görüntüsünü yaratmaq və tədqiqatçıya onun daxili quruluşunu, detalını incələməyə imkan yaratmaqdır. Mikroskopların iş prinsipi işıq şüalarının refraksiyası (sınması) və ya elektron şüalarının difraksiyası (yayılması) prinsiplərinə əsaslanır.
Mikroskopların müxtəlif növləri mövcuddur. Bunlara ən çox yayılmışları olan optik (işıq) mikroskoplar, elektron mikroskoplar (transmissiya və skanlama elektron mikroskopları), flüoresensiya mikroskopları, konfokal mikroskoplar və digər xüsusi məqsədli mikroskoplar daxildir. Optik mikroskoplar işıq şüalarını istifadə edərək görüntünü böyüdürlər, elektron mikroskoplar isə elektron şüalarından istifadə edirlər və daha yüksək böyütmə qabiliyyətinə malikdirlər. Hər bir mikroskop növünün özünəməxsus üstünlükləri və çatışmazlıqları vardır və müəyyən tədqiqat işləri üçün uyğun seçilməlidir.
Mikroskoplar elm və texnikanın müxtəlif sahələrində geniş tətbiq olunur. Biologiya, tibb, kimya, materialşünaslıq, geologiya və s. sahələrdə hüceyrələrin, mikroorqanizmlərin, kristalların, materialların mikrostrukturunun öyrənilməsində istifadə olunur. Mikroskopiya elmi, mikroskoplardan istifadə edərək obyektlərin öyrənilməsi ilə məşğul olur. Mikroskopun kəşfi biologiya və digər elmlərin inkişafında böyük rol oynamışdır.
Cümlədə istifadəsi nümunələri:
- Tələbə mikroskop altında hüceyrələri müşahidə edirdi.
- Alimlər yeni virusu elektron mikroskopla tədqiq etdilər.
- Mikroskopun böyütmə qabiliyyəti çox yüksəkdir.
- Laboratoriyada müxtəlif növ mikroskoplar mövcuddur.