Milisiya [lat. militia – ordu] tarixi bir termin olub, əsasən Sovet dövründə geniş yayılmış, ictimai asayişi və əmniyyəti qorumaqla vəzifələndirilmiş inzibati orqanı ifadə edir. Latın mənşəli "militia" sözü hərbi xidmət, əsgərlik, ordu mənasını daşısa da, milisiya anlayışı bu mənanı müəyyən dərəcədə dəyişdirmiş, əsasən mülki, vətəndaş xarakterli bir qurum kimi formalaşmışdır. Əslində, milisiya hərbi qurum deyil, daha çox polis qurumuna bənzər, amma qərargahlarının səlahiyyətləri və strukturu fərqli olan, əhalinin aktiv iştirakı ilə yaradılmış və dövlət qurumunun nəzarəti altında fəaliyyət göstərən bir qurum olaraq fəaliyyət göstərirdi.
Köhnə mənbələrdə "milisiya" termini, əsasən, ictimai asayişi qoruyan, cinayətlərin qarşısını alan, inzibati qaydaların yerinə yetirilməsini təmin edən yerli orqan kimi təsvir edilir. Bu orqan, mərkəzi hökumətin təlimatları əsasında fəaliyyət göstərsə də, yerli əhalinin iştirakı və məsuliyyəti daha önə çıxırdı. Fərqli regionlarda və dövrlərdə milisiyanın strukturu və səlahiyyətləri müəyyən fərqlər göstərə bilərdi.
Müasir Azərbaycan dilində "milisiya" sözü artıq "polis" sözü ilə əvəz olunmuşdur və tarixi bir termin kimi istifadə olunur. "Milisiya bölməsi", "milisiya əməkdaşı" kimi ifadələrə indiki dövrdə nadir hallarda rast gəlinir. Lakin tarixi kontekstlərdə, xüsusilə də Sovet dövrünü əhatə edən ədəbiyyatlarda və sənədlərdə bu termin hələ də istifadə edilə bilər. Belə hallarda "milisiya" sözünün mənası yuxarıda göstərilən izah əsasında anlaşılmalıdır.
Misallar:
"Ata o vaxt milisiyada işləyirdi." - Bu cümlədə "milisiya" sözü Sovet dövründəki ictimai asayişi qoruyan orqanı ifadə edir.
"Köhnə filmlərdə milisiya əməkdaşlarının geyimləri fərqli idi." - Bu cümlə tarixi bir konteksti əks etdirir və milisiyanın keçmiş görünüşünü təsvir edir.