Minnətsiz sifət və zərf kimi işlənən bir söz olub, əsasən "minnət" sözündən törəmədir. Lüğətlərdəki qısa izahı "minnəti olmayan, minnət qoymayan, əvəzində heç bir şey istəməyən, minnət güdməyən" kimi verilsə də, daha geniş və dəqiq bir şəkildə izah edək.
Mənşəyi: Sözün kökü olan "minnət" fars mənşəlidir və "lütf, mərhəmət, yaxşılıq, əmək haqqı, borc" mənalarını ehtiva edir. "Minnətsiz" isə bu kökdən törəyərək əksinə bir məna kəsb edir: hər hansı bir yaxşılığın, köməyin, xidmətin qarşılığında heç bir gözlənti olmadan, özündən keçmədən, əvəzində bir şey istəmədən edilməsini bildirir.
Mənası: "Minnətsiz" sözü, bir əməlin və ya hərəkətin şərtsiz, məcburiyyətsiz, qeyri-məqsədli və səmimi şəkildə yerinə yetirildiyini vurğulayır. Bu, həm hərəkəti edən şəxsin xasiyyətinə, həm də hərəkətin özünə aid ola bilər. Mənəvi bir dəyəri ifadə edir və insanın özünü başqasının qarşısında borclu hiss etməməsini, əksinə, kömək etməkdən, yaxşılıq etməkdən məmnunluq duymasını bildirir.
İstifadə nümunələri:
- "O, minnətsiz kömək əlini uzatdı." (Kömək heç bir şərt və gözləntı olmadan edilmişdir.)
- "Minnətsiz verilən hədiyyə daha dəyərlidir." (Hədiyyənin verilməsində heç bir məqsəd olmaması onu daha dəyərli edir.)
- "Onun minnətsiz xasiyyəti hər kəsi heyran edirdi." (Şəxsin təbiəti olaraq başqalarına minnət qoymamağı.)
- "Minnətsiz əməkləri həmişə qiymətləndirmək lazımdır." (Qarşılıqsız olaraq edilən xeyirxah işlər qiymətlidir.)
- "Ömrümə rövnəq verən, minnətsiz minnət çəkən, ağrıma dö..." (Bu hissə tamamlanmayıb, ancaq kontekstdən anlaşılır ki, burada minnətsiz olaraq dəstək verən birinin xasiyyəti təsvir edilir.)
Beləliklə, "minnətsiz" sadəcə "minnət olmayan" deyil, həm də şərtsiz, səmimi və özünü borclu hissetmədən edilən hərəkətləri ifadə edən dəyərli bir söz olmaqdadır.